تحليل برهان عدل الهي در امتناع تكليفِ فراتر از طاقت در كلام امام رضا «عليه السلام» و لوازم آن

تكليف در حد وسع در پنج آيه قرآني آمده و در تاريخ دانش‌هاي تفسير و كلام نيز چالش‌هاي فراواني ايجاد كرده و دانشمندان مسلمان را به گروه‌بندي‌ كشانده است. چالش‌ها در تكليف در حد وسع اغلب در چهار مسئله عقلي و سمعي، امكان و امتناع، وقوع و عدم وقوع و حسن و قبح آن است. در دو حديث از امام رضا (ع) به اين چالش‌ها پاسخ داده مي‌شود. به‌رغم اهميت اين دو حديث تاكنون تحقيق مستقلي در تحليل مفهومي و گزاره‌اي و لوازم منطقي آن‌ها منتشر نشده است. مسئله اصلي اين تحقيق، فرايند دليل‌آوري و مأخذ برهان در دو حديث رضوي با بررسي تأثير مأخذ برهان در اين دو حديث بر ميراث تفسيري شيعه و مقايسه آن با تفاسير اهل سنت است. تفاوت مأخذ برهان در بيان امام رضا(ع) يعني «عدالت» با مأخذ برهان با تفاسير اهل سنت يعني «رحمت» تفاوت مفهومي تكليف در حد وسع را نشان مي‌دهد. مفاد اين حديث نقش راهبردي در سلامت و سرآمدي نظام‌هاي حقوقي، تربيتي و اخلاقي دارد. عادلانه‌بودن تكليف در اين روايت مي‌تواند به منزله شاخصي براي ارزيابي در وظايف حرفه‌اي به‌كار رود.