دلايل و پيامدهاي تبديل روستا به شهر از نگاه روستاييان با تاكيد بر ساختار اجتماعي و هويتي(مورد مطالعه: قلعه نو)

مقدمه: تبديل روستاها به شهر پيامدهاي پيدا و پنهان بسياري مانند دگرگوني بافت كالبدي، افزايش هزينه‌هاي زندگي و زوال انسجام اجتماع محلي را به همراه داشته است. هدف اين مقاله مطالعۀ جامعه‌شناختي مهم‌ترين دلايل تبديل روستا به شهر و آثار و پيامدهاي آن با تأكيد ويژه بر ابعاد اجتماعي و هويتي ساكنان روستا است. به همين دليل شهر قلعه نو از توابع شهرستان ري در استان تهران كه چند سالي است از روستا به شهر تبديل شده است به‌عنوان ميدان مطالعه انتخاب شد.روش: روش پژوهش، كيفي و مبتني بر نظريۀ زمينه‌اي است و با استفاده از نمونه‌گيري تصادفي، از ميان ساكنان قلعه نو و گلوله‌برفي (صاحب‌نظران و متخصصان) مصاحبه‌هاي عميقي تا رسيدن به اشباع نظري صورت پذيرفت كه درنهايت 20 مصاحبه را شامل شد.يافته ها: پژوهش در تحليل داده‌ها به سه دستۀ مهم‌ترين اهداف از تبديل روستا به شهر، تغييرات پس از شهرشدن و پيامدهاي منفي ساختار اجتماعي و هويتي دست يافت كه بنا به مصاحبه‌هاي صورت‌گرفته، در دستۀ نخست توسعۀ كالبدي و ايجاد فضا براي توسعه، داشتن عنوان شهري به‌جاي روستا، برخورداري از بودجۀ شهري و بهبود خدمات شهري، در دستۀ دوم عدم ايجاد تغييرات محسوس، بازشدن نمايندگي‌ها و دفاتر، افزايش هزينه‌هاي زندگي، افزايش عوارض شهري، تغيير در بافت بومي، افزايش ساخت‌وساز و افزايش قيمت زمين، بهبود خدمات شهري و رشد و رونق اقتصادي، و در دستۀ سوم نبود آگاهي و اطلاع‌رساني مستقيم، تأثير بر هويت‌يابي فضايي و حس تعلق، نداشتن مشاركت فعال، نداشتن حس تملك و تصاحب و عدم خوداداره‌گري و خودمديريتي استخراج شد.نتيجه گيري: نتايج پژوهش نشان مي‌دهد مهم‌ترين دلايل تبديل روستا به شهر در نگاه ساكنان روستايي، برخورداري هرچه بيشتر از خدمات و بهره‌مندي‌هاي شهري است. با وجود اين، در تبديل روستا به شهر، پيامدهاي ناخواسته مانند تغيير در بافت بومي با اثرگذاري مستقيم بر فعاليت‌هاي اقتصادي روستايي مانند دامداري و كشاورزي، ورود افراد غريبه و افزايش هزينه‌هاي زندگي به‌ويژه مسكن روي مي‌دهند. تبديل روستا به شهر در ابعاد اجتماعي و هويتي نيز پيامدهايي منفي نظير كاهش حس تعلق به فضا به همراه دارد.