بررسي غلظت و اثرات بهداشتي فلزات سنگين منتشره از واحدهاي صنعتي شهرك صنعتي ناجي

سابقه و هدف: امروزه با گسترش فعاليت واحدهاي صنعتي، غلظت آلاينده ها در هوا افزايش يافته و انسان ها از طريق تنفس، بلعيدن و جذب پوستي در معرض آن ها قرار مي گيرند. در ميان تمام آلاينده ها، فلزات سنگين به دليل ماهيت سمي خود بسيار مورد توجه متخصصان زيست محيطي قرار گرفته اند. غلظت بالاي فلزات سنگين در محيط زيست، مي تواند خطر اثرات نامطلوب بر سلامتي انسان را افزايش دهد. شهرك صنعتي ناجي زنجان با فعاليت واحدهاي ريخته گري مس و آلياژهاي آن، به عنوان يكي از منابع انتشار فلزات سنگين در هواي شهر زنجان مي باشد؛ لذا ارزيابي غلظت و اثرات بهداشتي فلزات سنگين منتشره از شهرك مذكور، از اهميت ويژه اي برخوردار است.مواد و روش ها: به منظور ارزيابي غلظت و اثرات بهداشتي فلزات سنگين منتشره از واحدهاي صنعتي شهرك صنعتي ناجي، نمونه برداري از كل ذرات معلق هواي شهرك مذكور و مناطق مجاور آن (10 ايستگاه)، طي دو دوره (بهمن 1399 و ارديبهشت 1400) انجام شده است. جهت شناسايي فلزات سنگين از آناليز طيف سنجي جرمي پلاسماي جفت شده القايي (ICP-MS) استفاده شده است. در اين آناليز، فلزات سنگين نقره، آرسنيك، كادميوم، كروم، مس، آهن، سرب، آنتيموان، واناديم و روي شناسايي شده اند. همچنين در ادامه به ارزيابي خطر ابتلا به بيماري هاي سرطاني و غير سرطاني ناشي از تنفس، بلعيدن و جذب پوستي فلزات سنگين موجود در ذرات معلق هوا براي دو گروه سني كودكان و بزرگسالان پرداخته شده است.نتايج و بحث: غلظت فلزات سنگين شناسايي شده در بهمن 1399 و ارديبهشت 1400، با استانداردهاي ملي كيفيت هواي محيط، مقايسه شد. نتايج حاصل از اين مقايسه نشان داد كه غلظت كروم و آهن در تمامي ايستگاه هاي شهرك صنعتي ناجي بالاتر از استاندارد است. همچنين، غلظت نقره، كادميوم، كروم، مس، آهن، آنتيموان، واناديم و روي در تمامي ايستگاه هاي مجاور شهرك صنعتي مذكور بالاتر از استاندارد مي باشد. نتايج ارزيابي خطر ابتلا به بيماري هاي غير سرطاني مواجهه با فلزات سنگين موجود در ذرات معلق هوا، در هر دو فصل زمستان و بهار، نشان داد كه در تمامي ايستگاه ها مواجهه با فلزات سنگين هوا، خطري براي سلامت افراد جامعه ندارد. بيشترين خطر ابتلا به بيماري هاي سرطاني در فصل زمستان و بهار به ترتيب ناشي از مواجهه با آرسنيك (در ايستگاه 2، داخل شهرك صنعتي) و كادميوم (در ايستگاه 4، داخل شهرك صنعتي) مشاهده شد. در فصل بهار، خطر ابتلا به بيماري هاي سرطاني ناشي از مواجهه با آرسنيك و كادميوم در تمامي ايستگاه ها به جز ايستگاه 2 نسبت به فصل زمستان بيشتر مشاهده شد. اين در حالي است كه در فصل بهار، خطر ابتلا به بيماري هاي سرطاني ناشي از مواجهه با سرب در تمامي ايستگاه ها نسبت به فصل زمستان كمتر مشاهده شد. به طور كلي مي توان بيان كرد كه مقادير شاخص خطر به دست آمده براي گروه سني كودكان، بيشتر از گروه سني بزرگسالان مي باشد؛ لذا كودكان در مواجهه با فلزات سنگين هوا، بيشتر در معرض خطر ابتلا به انواع بيماري هاي سرطاني و غير سرطاني قرار دارند.نتيجه گيري: نتايج ارزيابي مواجهه فلزات سنگين منتشره از شهرك صنعتي ناجي بر سلامتي انسان، نشان مي دهد كه خطر ابتلا به بيماري هاي غير سرطاني، افراد منطقه مورد مطالعه را تهديد نمي كند؛ اما خطر ابتلا به بيماري هاي سرطاني ناشي از آرسنيك و كادميوم در اكثر ايستگاه هاي مورد بررسي بالا است.