كاركرد صورخيال در تثبيت اقتدار سياسي و ديني دولت‌ها؛ در جهانگشاي جويني

تاريخ جهانگشا اثري تاريخي‌ـ‌ادبي با نثري فني است. يكي از شاخصه‌هاي اين كتاب، بهره‌گيري از صورخيال در بيان مفاهيم سياسي است. پرسش اساسي اين پژوهش آن است كه صورخيال در جهانگشا چه نقشي در تثبيت اقتدار سياسي و ديني دولت‌ها دارد. واكاوي صورخيال در جهانگشا به‌روش توصيفي‌ـ‌تحليلي نشان داد كه اين صور ابزار توليد گفتمان قدرت و سازمان‌دهنده افكار خاص سياسي هستند. كاربرد انواع صورخيال و شگردهاي بياني در جهانگشا صرفاً به‌منظور آرايش سخن و هنرنمايي نبوده، بلكه هدف جويني غير از گزارش وقايع تاريخي، اقناع مخاطب و القاي مفاهيم سياسي نيز بوده است. جويني در اثر خود، مانند ديگر نويسندگان متون منثور، تلاش مي‌كند با استفاده از كاركرد اقناعي و القايي انواع صورخيال بر مفاهيم سياسي مانند الهي‌بودن منشأ قدرت، مقدّربودن فرمانروايي سلاطين، پادشاهي، الزامات و وظايف پادشاه، اطاعت محض از سلطان، قدرت نظامي دولت و سركوب دشمنان تأكيد كرده است تا به القاي مشروعيت سياسي و ديني دولت‌ها، تثبيت اقتدار، و توجيه عملكرد آنها بپردازد.