«ديگري» در آستانه؛ تحليل گفتماني «آستانه‌هاي» رمان و فيلم «شوهر آهو خانم» برپايه‌ ديدگاه لاكلاو و موفه

در جستار پيش‌رو، ساختار آستانه‌ها و پيش‌گويه رمان شوهر آهوخانم، نگاشته علي‌محمد افغاني، و اقتباس سينمايي آن به‌كارگرداني داوود ملاپور بررسي شده است. آنچه در هردو اثر درخور توجه است، وجود لايه‌ها و اجزاي مختلف معناساز در آستانه رمان و فيلم است كه چگونگي ارتباط زن و مرد را در گفتمان سنّتي و شبه‌مدرن آشكار مي‌كند. نويسنده و كارگردان مي‌كوشند با برجسته‌كردن جدال دو گفتمان سنّت و مدرنيته، به‌صورت نامرئي و ناملموس، تصويري از زن ستمديده و هويت‌باخته به مخاطب ارائه كنند كه همواره گفتمان مردسالار از تفاوت‌هاي طبيعي او با مرد، زنجيري براي به‌انقيادكشيدن زن ساخته ‌است و او را به‌مثابه ديگري و فرودست انگاشته و به‌حاشيه رانده ‌است. ازاين‌رو، در پژوهش حاضر،  ساختار آستانه‌هاي دو رسانه با رويكرد تطبيقي‌‌ـ‌بين‌رشته‌اي و برپايه تحليل انتقادي گفتمان لاكلاو و موفه بررسي مي‌شود. نخست، خرده‌متن‌هاي آستانه‌اي رمان و فيلم شناسايي شده، و سپس با تحليل دال‌هاي موجود در ساختار آنها، به چگونگي پيوند آستانه‌ها با متن مركزي و جهان بيرون آن و شيوه‌هاي خلق معنا در لايه‌هاي مختلف خرده‌متن‌ها پرداخته شده است. با بررسي ساختار آستانه‌هاي رمان و فيلم «شوهر آهوخانم» دو نكته آشكار مي‌شود: 1. تمام دال‌هاي موجود در آستانه‌هاي دو اثر برمبناي كلان‌تقابل زن و مرد شكل گرفته‌اند. 2. نشانه‌هاي موجود گفتمان برساخته مردسالار را برملا مي‌كنند كه همواره مرد را دال مركزي مي‌داند و ازطريق زنجيره‌هاي هم‌ارزي مرد را با دال‌هاي مركز، فرادست، فعال، مستقل و آزاد هم‌ارز مي‌داند و در مقابل زن را با مفاهيم حاشيه، فرودست، منفعل، وابسته و محدود معرفي مي‌كند و با بهره‌گيري از منطق تفاوت ميان زن و مرد رقيب را نفي و طرد مي‌كند.