گونه‌هاي اثرمُهر مقام اَصولي اورارتويي در بسطام

اورارتوها از حدود سدۀ نهم تا ششم پيش‌ازميلاد، در اطراف درياچه‌هاي اروميه، سوان، چيليدر و وان حكومت مي‌كردند. از زمان پادشاهي «روسا دوم» استفاده از گوي‌ها و نوشتن الواح و ممهور كردن آن‌ها رواج يافت و از اثرمُهرهاي مسطح و استوانه‌اي به‌دست‌آمدۀ اورارتويي مي‌توان اطلاعات بسياري دربارۀ آن‌ها كسب كرد. ازميان انواع اثرمهرهاي استوانه‌اي اورارتويي به‌نوعي از آن‌ها مي‌توان پرداخت كه متعلق به مقامي با نام «اَصولي» (aṣuli) بوده است. ذكر مقام يا نام اصولي‌ها بر اثرمهرهاي گوي‌ها و الواح از محوطه‌هاي اورارتويي مانند: بسطام، آيانيس، انزاف و كارميربلور در تركيه ديده شده است. پيش‌تر پژوهشگراني برروي اين اثرمهرها پژوهش‌هاي محدودي انجام داده و حدس‌هايي دربارۀ ‌مقام اصلي از اين قبيل كه اصولي شاهزاده، وليعهد يا مقامي ديگر است زده‌اند. نگارنده در اين نوشته تلاش كرده است كه انواع مهر اصولي‌ها را در همۀ ‌محوطه‌ها با تأكيد بر اثرمهرهاي بسطام بررسي و به هفت گروه تقسيم‌بندي كند. درواقع، جزئيات نقش موجودات اساطيري در دو سوي درخت مقدس با توجه به متن و جاسازي كتيبۀ ميخي در بالا و پايين صحنۀ اثرمهرها تمايزاتي ايجاد مي‌كند. برخي از اثرمهرهاي اصولي‌ها براي نخستين‌بار انتشار مي‌يابند. پيش‌تر از اين پيشنهادهايي دربارۀ اين كه اصولي مي‌توانسته شاهزاده، وليعهد يا مقام ديگري باشد، ارائه شده است. در اين نوشته، نگارنده دلايل و احتمالاتي براي اين كه اصولي مقامي اداري و احتمالاً مهردار بوده ارائه مي‌كند كه شايد گاهي مي‌توانسته شاهزاده نيز باشد؛ چراكه اصولي‌هايي كه نام پدرهايشان قابل قرائت هستند، شاه نبودند؛ بلكه مهر آن‌ها جهت رسميت بخشيدن استفاده مي‌شده است. هم‌چنين اين احتمال وجود دارد كه مهرهاي كاملاً مشابه كه در محوطه‌هاي مختلف به‌دست آمده احتمالاً به اين‌دليل است كه گوي يا لوح ممهور به مهري خاص از يك محوطه به ديگري ارسال مي‌شد.