مطالعۀ تاريخي و باستان‌شناختي قلعه‌دختر شهر كرمان، روند ساخت و بازسازي‌ها، تاريخ‌گذاري و كاربري معماري

قلعه دختر به عنوان يكي از محوطه هاي تاريخي مهمِ حاشيۀ شرقي شهر كرمان، در متون تاريخي با نام هاي مختلفي همچون قلعه كوه و قلعه كهن و به عنوان محل رويدادهاي سياسي و اجتماعي توصيف شده است. از ويژگي هاي مهم اين قلعه، موقعيت خاص آن در دشت كرمان، وسعت و نوع مصالح است. هدف از پژوهش حاضر، تحليل ماهيت، كاركرد و گاه نگاري قلعه دختر با استناد به نتايج يك فصل بررسي، گمانه زني و كاوش باستان شناسي (1398) در اين بناست. گردآوري اطلاعات به شيوه هاي اسنادي و ميداني صورت گرفته و روش پژوهش، توصيفي-تحليلي است. پرسش ها اين است كه، پايه گذاري قلعه دختر و بازسازي هاي آن در چه ادواري صورت گرفته و كاركردهاي اين مجموعه چه بوده است؟ به اين منظور داده هاي پژوهش هاي باستان شناسيِ پيشين در تلفيق با فعاليت هاي ميداني اخير نگارندگان مورد مطالعه و بازبيني قرار گرفته و ضمن مطالعۀ جغرافياي تاريخي منطقه تلاش شده تصور صحيحي از ماهيت، روند شكل گيري و كاركرد اين بنا در ارتباط با تحولات فرهنگي و سياسي اين ناحيه در ادوار مختلف حاصل شود. مطالعۀ مواد فرهنگي و منابع تاريخي نشان مي دهند، اين محوطه احتمالاً از دوران تاريخي و قطعاً از سده هاي نخست اسلامي تا قرن دهم هجري قمري، تقريباً به طور پيوسته محل سكونت بوده و در تحولات سياسي و اجتماعي منطقه نقش تعيين كننده اي داشته است. به نظر مي رسد ساخت و بازسازي هاي قلعه دختر دست كم از سدۀ چهارم هجري قمري، تا عصر صفوي برپايۀ اهدافي همچون ايجاد پايگاه نظامي و دفاعي، مكاني براي نگهداري زندانيان سياسي، محل نگهداري خزائن حكومتي، پناهگاهي امن براي متحصنين و محل استقرار حكام و خانواده هايشان صورت گرفته است.