كتاب الترياق نسخۀ خطي ايراني يا...؟

از آنجايي كه آثار كمي از نقاشي دورۀ سلجوقي به جا مانده و ازسوي ديگر، بيشتر آنها بدون تاريخ و مكان نگارش هستند؛ بنابراين دربارۀ بيشتر آثار نگارگري اين دوره، ديدگاه يكساني وجود ندارد. از ديگر سوي، چون بيشتر پژوهشگران روش درست علمي را در پژوهش هاي خود به كار نمي گيرند، به مشكلات موجود در اين زمينه مي افزايند. يكي از آثار نگارگري اين دوره كه موضوع اين جستار و نيز داراي تاريخ نگارش است، نسخه اي از كتاب الترياق منسوب به جالينوس است كه در سال 595 ه .ق./1199م.، نوشته شده و در كتابخانۀ ملي پاريس نگهداري مي شود. با توجه به آنكه در اين دست نوشته، جاي نگارش آن درج نشده است، بنابراين دربارۀ اينكه نسخۀ مذكور در كجا نوشته و مصورسازي شده، اختلاف نظر وجود دارد. اين نسخه را افراد مختلف به جاهاي گوناگوني چون: ايران و جزيره، دياربكر، موصل و مكتب بغداد نسبت داده اند. بر اين اساس، مسأله و گزارۀ اصلي پژوهش حاضر، جايابي محل نگارش و مصورسازي اين نسخۀ خطي است كه با روش توصيفي-تحليلي و تطبيقي مبتني بر مطالعات كتابخانه اي، ديدگاه هاي پژوهشگران بررسي و نقد شده و با مقايسۀ تطبيقي نشان داده خواهد شد كه نسخۀ الترياق را نمي توان به موصل، بغداد و...، جز ايران نسبت داد. با بررسي و مقايسۀ نگاره هاي اين كتاب و ديگر آثار هنري ايراني، به ويژه سفالينه ها و فلزگري، مشخص شد كه شباهت كاملي ازنظر سبك شناسي، شيوۀ ترسيم نگاره ها و تركيب بندي بين كتاب الترياق و اين آثار وجود دارد؛ بنابراين نسبت دادن اين دست نوشته به جزيره نادرست است و مي توان گفت كه وارونۀ ديدگاه بيشتر پژوهشگران، نگاره هاي كتاب الترياق بيشترين شباهت را با شيوۀ سبك هاي هنر ايراني دارد تا عراق؛ بنابراين مي توان اذعان داشت كه خاستگاه اين دست نوشته، ايران و ديدگاه هاي ديگر نادرست است.