باستان‌سنجي تحليلي: امكانات و فرصت‌هاي پژوهش در ايران

پيش نياز توسعۀ دانش باستان شناسي در كشور، دسترسي به آزمايشگاه هاي مجهز، به كارگيري متخصصان مجرب و گسترش همكاري هاي ملي و بين المللي است. امروزه دستاوردهاي صنعت هسته اي در كشور مي تواند سبب ارتقا كيفي و كمّي دانش باستان سنجي شود. با توجه به رشد و توسعه روزافزون روش هاي آناليز مواد، لازم است مزايا و محدوديت هاي اين روش ها موردتوجه پژوهشگران حوزۀ باستان سنجي قرارگيرد. در اين پژوهش، امكانات و فرصت هاي پژوهش در علم باستان سنجي تحليلي با استفاده از روش هاي علوم تجربي در ايران ارائه و بحث شده است. به منظور معرفي ظرفيت هاي فني كشور در اين حوزه، تجهيزات و امكانات موجود براي انجام آناليز و تحليل داده هاي مرتبط با آن بررسي شده اند. علاوه بر اين، به منظور شناخت مواد به كار برده شده در نمونه هاي باستاني و تعيين خاستگاه آنها، مطالعۀ چند نمونه از اين آثار با استفاده از روش هاي مختلف انجام شده است. فعاليت هاي انجام شده در اين پژوهش شامل: پرتونگاري با ايكس و نوترون براي تصويربرداري از ساختار يك كوزۀ تاريخي مربوط به اوايل دورۀ قاجار، آناليز عنصري آثار نگارگري در نسخ خطي با استفاده از روش آناليز عنصري به منظورتعيين منشأ رنگدانه هاي به كاررفته در آن، مطالعۀ الياف طلا در فرش هاي نفيس دورۀ صفويه با استفاده از آناليز همزمان آناليز عنصري و ساختاري، و آناليز عنصري رنگدانه هاي به كاررفته در نمونه هاي كاشي زرين فام مربوط به كاشان به روش آناليز عنصري است. نتايج اين پژوهش نشان مي دهد ظرفيت هاي فني موجود در كشور مي تواند در شناخت ماهيت آثار باستاني و ارائۀ تحليل هاي دقيق تر از اين آثار، فرصت هاي جديدي را در اختيار باستان شناسان كشور قرار دهد.