ملاحظاتي در رابطه با آتشكده‌هاي منتسب به مِهرنَرسه در جنوب‌غربي فارس: شاخصي به‌منظور شناخت نيايشگاه‌هاي آتش دادگاه

مِهرنَرسه به عنوان يكي از مهم ترين شخصيت هاي دورۀ مياني ساساني به شمار مي رود. در منابع مكتوب تاريخي، ساخت برخي از بناهاي دورۀ ساساني به وي منتسب گشته كه مهم ترين آن ها پنج آتشكده اي است كه در جنوب غربي فارس بنا شده است؛ باوجود آن كه تابه حال نظريات گوناگوني در رابطه با مكان يابي اين آتشكده ها ارائه شده، اما هيچ پژوهشي درمورد ماهيت و ارزش كيفي اين بناها صورت نگرفته است. در اين پژوهش سعي شده تا در ابتدا شخصيت سياسي-مذهبي اين وزير ساساني از جهات گوناگون مورد كنكاش قرارگرفته و سپس با تحليل منابع مرتبط با آتشكده هاي مهرنرسه، ضمن شناخت ماهيت و ارزش مذهبي آن ها، چهارطاقي هاي منتسب به وي براساس نظريات ارائه شده، موردمطالعه قرارگرفته تا برخي از ويژگي هاي معماري مذهبي ساساني آشكار گردد. مهم ترين پرسش اين پژوهش، ردۀ مذهبي آتشكده هاي منتسب به مهرنرسه است و اين كه چه رده اي از آتش هاي مقدس در آتشكده هاي منتسب به وي نگه داري مي شده است؟ اين پژوهش براساس هدف از نوع تحقيقات بنيادي و ازمنظر ماهيت و روش تحقيق به صورت تاريخي و توصيفي-تحليلي است. همچنين روش گردآوري داده ها در آن به صورت كتابخانه اي-ميداني است. براساس نتايج حاصل از اين تحقيق به نظر مي رسد كه آتشكده هاي برپاشده توسط مهرنرسه از دو گونۀ مجزا و چهار آتشكدۀ منتسب به وي در ناحيۀ ابروان با آتش خانوادگي، يعني «دادگاه»در ارتباط بوده است. بر طبق مطالعات ميداني و شباهت سنجي مي توان نظريات ارائه شده را نقد نموده و گروه جديدي از چهارطاقي هاي مذهبي ساساني در فراشبند فارس را به عنوان دربرگيرندۀ يك يا چند آتشكدۀ منتسب به مهرنرسه معرفي نمود. به نظر مي رسد كه اين نوع از آتشكده ها داراي نقشۀ پيچيده و فضاهاي معماري الحاقي بوده است؛ همچنين احتمالاً اين نوع از بناها داراي تعدادي خدمه جهت انجام امورات مربوط به آتشكده بوده اند.