تعيين عوامل مؤثر بر صنعتي شدن ايران با رويكرد توسعه صادرات

هدف از اين پژوهش شناسايي و دسته‌بندي عوامل مؤثر بر رشد صنعتي ايران با رويكرد توسعه صادرات است. از‌آنجا‌كه پژوهش‌هاي پيشين فاقد جامعيت بوده و تمركز كمتري بر پيش‌نيازهاي صنعتي شدن دارند، اين پژوهش با تمركز بر نقش حاكميت و بخش خصوصي بر آن است تا چارچوبي روزآمد و جامع براي عوامل مؤثر در توسعه صنعتي كشور پيشنهاد دهد. پس از مطالعات كتابخانه‌اي و بررسي تجربه‌هاي پيشين در ايران و ساير كشورهاي جهان، مدل مفهومي اوليه شامل هفت بعد و 39 عامل استخراج شد. سپس با هدف اعتبارسنجي و كشف ساير عوامل احتمالي، مصاحبه عميق نيمه‌ساختار‌يافته با صنعتگران خبره در امور صادرات انجام شد. مدل نهايي در قالب هفت بعد و 36 عامل ازسوي خبره دانشگاهي اعتبارسنجي و شاخص كاپاي كوهن براي مدل نهايي مقدار 679/0 محاسبه شد. بر‌اساس يافته‌هاي اين پژوهش، عوامل مؤثر در توسعه صنعتي ايران در قالب هفت بعد: ۱. بازارگرا شامل: مزيت ‌رقابتي، بازارمداري، تنوع سبد صادراتي، دسترسي ارائه خدمت و مشاركت در زنجيره ارزش جهاني؛ ۲. زيرساخت‌گرا شامل: زيرساخت پولي‌، مالي و بانكي، تجارت الكترونيك، لجستيك، ساختار صنعت و بيمه؛ ۳. منبع‌گرا شامل: بهره‌وري، بازار كار، سرمايه‌گذاري خارجي، سرمايه اجتماعي، آمايش سرزميني، مواد اوليه مرغوب، تكنولوژي و نوآوري؛ ۴. حاكميت‌گرا شامل: سياست‌هاي حمايتي صادرات، ثبات اقتصادي، ثبات سياسي، كيفيت آموزش، كيفيت بهداشت، كيفيت فضاي كسب‌و‌كار و ثبات و شفافيت قوانين؛ ۵. نهادگرا شامل: كيفيت خوشه‌هاي صنعتي، قدرت تشكل‌هاي صادراتي، حذف فرايندها و قوانين مزاحم؛ ۶. رويكردگرا شامل: استراتژي صادراتي در بنگاه‌ها، استراتژي صادراتي در كشور، فرهنگ كارآفريني و فرهنگ مصرف و ۷. ريسك‌گرا شامل: تاب‌آوري در برابر عوامل طبيعي، بحران‌هاي جهاني و نوسان نرخ حامل‌هاي انرژي دسته‌بندي مي‌شوند.