بررسي زمانمندي روايت در داستان حضرت يوسف (ع) بر اساس نظريّه ژرار ژنت

نقش مهمّ ژرار ژنت، ساختارگراي فرانسوي، در تكوين نظريّه زمان روايي به عنوان يكي از مهم ترين مؤلّفه هاي پيشبرد روايت داستاني، بسيار قابل توجّه است. اما سوالي كه اين جا مطرح است اين است كه زمان داستان يوسف نبي از چه كاركردهايي برخوردار است؟ و چگونه تحليل زمانمندي اين روايت به فهم ژانرهاي روايي كمك مي‌كند؟ نويسنده ازچه تكنيك هاي زمان روايي بهره برده است؟. ژنت نظريّه زمان در روايت خود را در پنج محور «نظم»، «تداوم»، «بسامد»، «وجه» و «لحن» مطرح مي‌كند. اين پژوهش كه به روش توصيف و تحليل مؤلفه هاي روايي صورت گرفته، نشان مي دهد نويسنده براي بناي پيرنگ مورد نظر خود، توالي خطّي زمان را به هم مي زند و با شكست زمان كنوني در صدد تغيير زمان تقويمي، به زمان روايت برمي آيد و به كمك «پس نگري و پيش نگري» گره ها و شكاف هاي داستان اصلي را برطرف مي كند. نويسنده در برخي موارد براي انتقال سريع پيام خود از شتاب مثبت «تلخيص» بهره مي برد و البته گاه نيز از شتاب «ثابت» استفاده مي كند. وجه غالب روايتِ داستان مبتني بر بسامد «مفرد» است؛ ولي چون داستاني قرآني است، از ويژگي بارز آخر هر روايت، بهره گيري از بسامد «مكرر» براي تثبيت پيام روايت در ذهن خواننده است. در مورد تكنيك وجه، زاويه ديد داستان، داناي كل مي باشد او بر تمام رخدادها و افكار شخصيت ها مسلط است.