بررسي پيوستگي كارگفتي آيۀ 71 سوره هود بر اساس مدل كلان‌ساختار وان دايك

تبيين پيوستگي آيات قرآن كريم در سطح معناشناختي در برخي موارد، از جمله آيه 71 سوره هود، دشوار است. وان دايك معتقد است در تبيين پيوستگي متن بايد به سطح كاربردشناختي نيز توجه داشت. او مدل نويني در اين باره ارائه كرده است. هدف اين مقاله بررسي پيوستگي كارگفتي آيه 71 سوره هود بر اساس مدل كلان ساختار وان دايك به روش توصيفي تحليلي است. اين مقاله به دنبال پاسخ به اين سوالات است كه مدل كلان ساختار وان دايك چيست و پيوستگي كارگفتي عبارت «فضحكت فبشرناها» بر اساس اين مدل چگونه قابل تبيين است. يافته هاي تحقيق نشان داد كه كلان ساختارِ بخش آغازين سوره، كارگفتِ إعطاي فضل به مؤمنان و عذاب منكران است. كلان كارگفتِ داستان، آماده سازي بافتِ ذهني حضرت ابراهيم(ع) و همسرش براي فرزند دار شدن (به عنوان مصداق اعطاي فضل) و آماده سازي ذهن ايشان براي عذاب قوم لوط (به عنوان مصداق عذاب منكران) است؛ در نتيجه، بر اساس پيوستگي كارگفتي در فضاي كلان ساختار، كاربري حرف فاء در «فضحكت» مبناي معناشناختي و در «فبشرناها» مبناي كاربردشناختي دارد. بر اين مبنا، «ضحكت» كنش باگفتۀ «لا تخف» است و نتيجۀ بشارت نيست. از آنجا كه بافت ذهني حضرت ابراهيم(ع) متوجه امنيت همسرشان و نجات قوم لوط است، بشارت فرزند دار شدن به همسر ايشان رسيد (فبشرناها).