مستمر يا آني‌بودن عقد اجارۀ‌ اشياء و آثار آن

Continuous or Immediate Contract of Renting Objects and Its Effects

يكي از تقسيم‌بندي‌هاي عقد در فقه اماميه و حقوق ايران، عهدي يا تمليكي است كه با درنظرگرفتن عنصر زمان در تعريف عقد، عقد به مستمر و آني تقسيم مي‌شود. عقد مستمر عقدي عهدي است كه در مقابل عقد آني قرار مي‌گيرد و با گذشت مدت، تحقق آن امكان‌پذير مي‌گردد. تمييز عقد مستمر و آني، در عهدي يا تمليكي‌بودن عقد و چگونگي ارتباطي است كه موضوع عقد با عنصر زمان دارد. در حقوق برخي از كشورهاي غربي عقد اجاره، عهدي در نظر گرفته‌ شده كه خود عقد و تعهد حاصل از آن مستمر است، اما در حقوق ايران با رهيافت از فقه اماميه، اين عقد تمليكي است. اين نوشتار با روش توصيفي ‌ـ ‌تحليلي، مفهوم عقد مستمر و آني را در فقه اماميه و حقوق ايران و ديگر كشورها مورد ارزيابي قرار مي‌دهد. برايند اثر حاضر اين است كه با نظر به نبود سابقۀ فقهي براي عقد مستمر و با توجه به عدم اشاره به وجود عنصر زمان در تعاريف فقهاي اماميه و قانون مدني از عقد اجاره و همچنين مبتني بر اثري كه با توجه به بند سوم مادۀ 490 ق.م. از آن منتج مي‌شود، نظر نويسندگان بر اين است كه عقد اجاره، آني است. امكان وجود حق حبس، مهمترين اثر آني‌بودن در اين عقد است. چراكه در عقود مستمر با توجه به اينكه اجراي تعهد ناشي از آن، در طول زمان با عوضي كه از سوي متعهدٌله دريافت مي‌شود هم‌زمان نيست، به وجود حق حبس در عقود مستمر نمي‌توان قائل شد.

One of the divisions of contract in Imamiyah jurisprudence and Iranian law is covenant or possession, which is divided into continuous and immediate by considering the time in the definition of contract. A continuous contract is a covenant contract that is opposed to an immediate contract and its fulfillment becomes possible with the passage of time. The difference between continuous and immediate contract is in the covenant or possession nature of the contract and the relationship between the subject of the contract and the element of time. In the laws of some western countries, the contract of renting is considered as a covenant that the contract itself and the obligation resulting from it is continuous, but in the laws of Iran, based on Imamiyah jurisprudence, this contract is a possession contract. This article evaluates the concept of continuous and immediate contract in Imamiyah jurisprudence and the laws of Iran and other countries with a descriptive-analytical method. The result of the present article is that due to the lack of jurisprudential background for the existence of a continuous contract and according to the definition of the Imamiyah jurists and civil law of the contract of renting, the element of time has been considered in the contract of renting. In addition, based on the result according to the third paragraph of the article 490 of Civil Law, the authors believe that the contract of renting is immediate. The most important effect of immediacy is the possibility of lien in this contract, because in continuous contracts, due to the fact that the performance of the resulting obligation over time is not the same as the compensation received by the obligee, it cannot be assumed that there is a lien in continuous contracts.