جايگاه نقد منابع در كتاب‏هاي تاريخ سازمان سمت: ارائۀ يك پيشنهاد

مؤلفه‏هاي نظام آموزش دانشگاهي را مي‏توان به دانشجو، استاد، ساختارهاي آموزشي و محتواي آموزشي تقسيم كرد. در اين ميان كتاب‏هاي درسي دانشگاهي به‌عنوان يكي از مهم‌تر اجزاي محتواي آموزشي به‌دليل ايفاي نقش واسط بين استاد و دانشجو از جايگاه ويژه‏اي در آموزش برخوردارند. اين پژوهش با توجه به اهميت كتاب‏هاي درسي دانشگاهي در انتقال دانش در تمام اجزايش (داده‏ها، نظريه‏ها، روش‏شناسي، روش) با استفاده از روش تحليل محتوا به‌دنبال بررسي و تحليل كتاب‏هاي درسيِ دانشگاهيِ رشتۀ تاريخ از حيث التفاتشان به نقد منابع براساس روش‏شناسي نقد تاريخي منابع است. از آنجا كه سازمان سمت متولي اصلي تدوين و انتشار كتاب‏هاي درسي دانشگاهي است، كتاب‏هاي منتشرشده از سوي اين سازمان به‌عنوان منابع درسي دانشگاهي رشتۀ تاريخ مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج نشان مي‏دهد كه از بين 38 عنوان كتاب مرتبط با سرفصل‏هاي درسي تنها در 10 عنوان كتاب، فصل يا قسمتي براي معرفي و نقد منابع تاريخي اختصاص داده شده است. در بين كتاب‏ها و صفحاتي كه به معرفي و نقد منابع پرداخته‏اند، تنها دو كتاب به مبحث نقد منابع ورود كرده‏ و بقيه صرفاً به معرفي منابع بسنده كرده‏اند. به همين دليل به‌نظر مي‏رسد در تأليف كتاب‏هاي درسي تاريخ التفات چنداني به نقد منابع نشده است و اين امر مي‏تواند بر مهارت‏هاي تفكر انتقادي و برخورد پرسشگرانه و فعال دانشجو با منابع تاريخي تأثيري منفي داشته باشد. لذا پيشنهاد مي‏شود در تأليف كتاب‏هاي درسي تاريخ، فصلي براي نقد منابع براساس نقد تاريخي در كنار نقد برخي از روايت‏هاي تاريخي اختصاص يابد.