انتقادات ويكو به تفكّر دكارتي، به منزله يكي از مهم‌ترين سرآغازگاه‌هاي ظهور تفكّر تاريخي

ويكو به عنوان پيشگام متفكّران تاريخي انديش، خاستگاه انديشه تاريخي خود را طرح انتقادات از روش رياضياتي دكارتي قرار داد. تلاش دكارت، نه رسيدن به حقيقت، بلكه وصول به يقين با ملاك وضوح و تمايز بود و در صدد بود كه همه علوم را با اين شيوه يقيني كند. با اين تلقّي علوم انساني و از جمله تاريخ، از حوزه علوم خارج مي شوند و اين به معني به فراموشي سپردن بخش اعظم ميراث گذشتگان است. ويكو، مهمترين مشكل فلسفه دكارت را، درك غيرتاريخي و ايستاي وي از سرشت بشر مي داند. از نظر ويكو، ذات و سرشت انسان و به تبع آن تفكّر و تعقّل وي، در طول تاريخ متحوّل مي گردد. ويكو اين تحوّل را در دوره هاي مختلف تاريخ با شكل هاي متناظر تعقّل مورد توجّه قرار مي دهد. ويكو، بر اساس قاعده «حقيقي، ساختني است»، شرط شناخت هر چيز را ساختن آن مي داند و بر اين باور است كه تاريخ و همه دستاوردهاي بشري، به اين جهت كه ساخته آدمي و به تعبيري دروني هستند، از طريق بينش همدلانه و از طريق قوّ ۀ متخيّله، قابل شناخت اند. ويكو ضمن نقد روش دكارتي ، حاصل آن را گسست انسان از تاريخ و اجتماع مي داند. از نظر ويكو معرفت راستين درباره هر چيز، دانش از راه علل يا به عبارتي دانش تاريخي درباره آن است. ويكو گرچه تاريخ را ساخته آدمي مي داند، امّا راهبر و هدايتگر آن را مشيّت الهي معرّفي مي كند. از نظر ويكو، شناخت و تفسير تاريخ در هر دوره، با شناخت صحيح قالب ها و اصول حاكم بر آن دوره و قالبهاي فكري آن، مقدور است.