عوامل مرتبط با رفتارهاي پيشگيري‌كننده از چاقي در دانش‌آموزان دختر شهر قم، براساس نظريه شناختي اجتماعي

زمينه و هدف: در سال‌هاي اخير، چاقي و اضافه وزن، رشد فزاينده‌اي در جوامع در‌حال‌توسعه داشته و ميزان شيوع چاقي در نوجوانان نسبت به سال‌هاي گذشته افزايش يافته است. اين در حالي است كه اقدامات مختلف براي پيشگيري از آن، موفقيت‌هاي چشمگيري نداشته است. هدف از مطالعه حاضر، بررسي عوامل مرتبط با رفتارهاي پيشگيري‌كننده از اضافه وزن و چاقي براساس نظريه شناختي اجتماعي در دانش‌آموزان دختر دوره دوم مقطع متوسطه شهر قم است. روش بررسي: اين مطالعه توصيفي بر روي 104 نفر از دانش‌آموزان دختر دوره دوم مقطع متوسطه كه به‌صورت تصادفي ساده از بين مدارس انتخاب شدند، انجام شد. براي گردآوري داده‌ها از پرسش‌نامه‌هاي جمعيت‌شناختي، سازه‌هاي نظريه رفتار برنامه‌ريزي‌شده، گرايش به مصرف فست‌فود، مصرف تنقلات، بسامد غذايي و فعاليت بدني استفاده شد. تحليل داده‌ها با استفاده از آزمون تحليل واريانس و همبستگي پيرسون انجام شد. يافته‌ها: ازنظر سازه‌هاي نظريه شناختي اجتماعي، ميانگين امتياز سازه آگاهي 13.98 از 24، انتظارات پيامد 13.05 از 20 (65.25 درصد)، ارزشيابي پيامد 27.47 از 30 (91.56 درصد)، يادگيري مشاهده‌اي، 26.08 از 30 (55 درصد)، تقويت 3.23 از 25 (56.96 درصد)، خودكارآمدي 18.52 از 25 (74.08 درصد) و خود‌كنترلي 13.05 از 25 (52.2 درصد) به دست آمد. بين نمرات سازه‌هاي نظريه شناختي اجتماعي با رفتار تغذيه‌اي و نمره فعاليت بدني رابطه معناداري ديده شد. آزمون تحليل واريانس نشان داد ميانگين نمرات سازه‌هاي مهارت، خودكارآمدي و خودكنترلي با سطح فعاليت بدني دانش‌آموزان ارتباط دارد. نتيجه‌گيري: سازه‌هاي نظريه شناختي اجتماعي مي‌توانند رفتارهاي پيشگيري‌كننده از چاقي و اضافه وزن را در دانش‌آموزان به‌خوبي  پيشگويي‌كنند؛ بنابراين برنامه‌ريزي و اجراي برنامه‌هاي آزمايشي براساس اين سازه‌ها مي‌تواند در  بهبود سبك زندگي و الگوهاي تغذيه‌اي دانش‌آموزان مؤثر باشد.