فراتحليلي بر پژوهش‌هاي مربوط به اثربخشي زوج‌درماني شناختي- رفتاري بر كاهش مشكلات زناشويي

در دهه‌هاي اخير پژوهش‌هاي مختلفي به بررسي اثربخشي رويكرد زوج‌درماني شناختي رفتاري بر بهبود متغيرهاي مختلف مانند افسردگي، خيانت، تعارض زناشويي، دلزدگي زناشويي، نارضايتي زناشويي و تاب‌آوري پرداخته‌ اند. بسياري از اين پژوهش‌ها تغييرات معناداري را نسبت به گروه كنترل گزارش كرده‌اند اما تاثير دقيق آن‌ها مشخص نيست و نياز به يكپارچه‌سازي اين تحقيقات دارد. هدف اين فراتحليل تعيين ميزان اثربخشي زوج درماني شناختي رفتاري بر كاهش مشكلات زناشويي بود. اين پژوهش با استفاده از روش فراتحليل با يكپارچه كردن نتايج تحقيقات مختلف، اندازه اثر زوج‌درماني شناختي – رفتاري را مشخص مي‌كند. 16 پژوهش كه از لحاظ روش‌شناسي قابليت بررسي داشتند انتخاب شدند و فراتحليل بر روي آنها انجام گرفت. منابع جستجوي داده‌ها پايگاه‌هاي علمي داخلي شامل پايگاه اطلاعات علمي جهاد دانشگاهي (SID)، پايگاه مجلات تخصصي نور (Noormags)، بانك اطلاعات نشريات ايران (Magiran)، پرتال جامع علوم انساني(ensani.ir)  و پايگاه استنادي جهان اسلام (SCI) بود. تجزيه و تحليل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS16 و محاسبه اندازه اثر با استفاده از نرم افزار  CMA2 و شاخص g انجام شد. يافته‌هاي اين فراتحليل نشان داد كه ميزان اندازه اثر زوج‌درماني شناختي رفتاري بر كاهش مشكلات زوجين براي شيوه مداخله زوجي 1/57، اندازه اثر مداخله فردي 1/23 و اندازه اثر كلي 1/37است اندازه اثر هر سه مداخله بالاتر از 0/8 و ( P 0/001) است مطابق جدول كوهن اندازه اثر بزرگ ارزيابي مي‌شود. يافته‌ها نشان دهنده آن است كه ميزان موفقيت اثربخشي درمان شناختي رفتاري بر كاهش مشكلات زناشويي موثرتر از عدم درمان است بر اين اساس اندازه اثر به دست آمده در پژوهش‌هاي صورت گرفته در بازه بزرگ قرار گرفته است. همچنين اندازه اثر تصادفي  مقدم‌تر از اندازه اثر ثابت است مي‌توان گفت تخمين‌هاي مشاهده  شده از اندازه اثر در هر مطالعه مي‌تواند واقعي و فراتر از تصادف باشد بدين معني كه در اندازه اثرهاي مشاهده شده در پژوهش‌هاي بررسي شده در اين فراتحليل تفاوت معني‌دار مشاهده مي‌شود.