تاثير اليسيتورهاي فنيل آلانين و سالسيليك اسيد بر توليد متابوليت هاي ثانويه در ريشه موئين گياه ماريتيغال تحت شرايط درون شيشه اي

سابقه و هدف: گياه خار مريم يا ماريتيغال (Silybum marianum L.) عضوي از خانواده كاسني (Asteraceae) است كه معمولاً به عنوان علف هرز شناخته مي‌شود، اما وجود سيليمارين به عنوان يكي از متابوليت‌هاي ثانويه اصلي اين گياه اثرات مثبتي بربيماري‌هاي كبد، قلب و سرطان دارد. اين تحقيق با هدف توليد ريشه موئين در گياه ماريتيغال به منظور افزايش سيليمارين در ريشه‌هاي تراريخت شده و استفاده از اليسيتورها در راستاي تسريع توليد اين ماده صورت گرفت.مواد و روش‌ها: به منظور القاي ريشه موئين در گياه ماريتيغال با استفاده از ساليسيليك اسيد و فنيل آلانين به عنوان اليسيتور در راستاي افزايش توليد سيليمارين بود. تحقيقات به صورت دو آزمايش مجزا در دانشگاه زنجان انجام شد. آزمايش اول در قالب طرح كاملاً تصادفي با 9 تكرار براي ارزيابي توليد ريشه مويين با استفاده از سه سويه باكتري آگروباكتريوم رايزوژنز شامل A7 ، R1000و ATCC صورت گرفت. صفات مورفولوژيكي شامل تعداد ريشه و طول ريشه اندازه‌گيري شد. آزمايش دوم نيز به صورت طرح كاملاً تصادفي بر روي تيمار اسيد ساليسيليك در سه سطح (0، 50 و 100 ميكرو‌مولار) و فنيل آلانين در سه سطح (0، 100 و 200 ميكرومولار) در سه تكرار، به منظور بررسي اثرات اين تيمارها بر روي ريشه‌هاي موئين بدون تلقيح باكتري و حاصل از باكتري‌هاي ATCC و A7 و R1000 به منظور اندازه‌گيري صفات ميزان فنل كل، فلاونوئيد، آنتي اكسيدان و ميزان سيليمارين انجام شد.يافته‌ها: بيشترين طول و تعداد ريشه‌هاي موئين نسبت به شاهد توسط سويهATCC نسبت به سويه‌هاي ديگر بود. همچنين نتايج نشان داد كه تمامي صفات فيزيولوژي و بيوشيميايي اندازه گرفته در سطح احتمال يك درصد معني‌دار شد. ميزان فنل كل ريشه‌هاي موئين در تيمار فنيل آلانين 200 ميكرومولار به همراه باكتري ATCC بيشترين ميزان فنل كل را نشان داد. ميزان سيليمارين در ريشه‌هاي موئين تراريخت شده با باكتري R1000 و ATCC با فنيل‌آلانين با غلظت‌هاي 200 ميكرومولار بيشترين ميزان را نشان داد. نتيجه‌گيري: از آن جايي كه توانايي آگروباكتريوم رايزوژنز در القاء ريشه‌هاي موئين در گستره‌اي از گياهان ميزبان، نسبت به ساير سويه‌ها سيستم مناسبي را جهت مطالعه توليد متابوليت‌هاي ثانويه فراهم آورد. همچنين سهولت به دست آوردن ريشه‌هاي مويين و قابليت سنتز مداوم تركيبات شيميايي مختلف را ايجاد نمود. اين عوامل سبب برتري آن نسبت به سابر روش‌ها در راستاي افزايش متابوليت هاي ثانويه در ريشه گرديده است. از طرفي اضافه كردن اليسيتور در كنار حضور باكتري‌ها به عنوان عامل تراريختگي سبب بهبود در صفات بيوشيميايي و فيزيولوژيكي ماريتيغال شد. از جمله ميزان متابوليت ثانويه سيليمارين كه در ريشه‌هاي موئين تراريخت شده با باكتري R1000 و ATCC همراه با تيمار فنيل‌آلانين در غلظت 200 ميكرومولار بيشترين ميزان را نشان داد.