مطالعه شمايل‌شناسانه تصوير عصا در آثار محمد سياه‌قلم با عصاي آييني لوهان ها، به روش اروين پانوفسكي

آثار سياه قلم در تاريخ هنر نگارگري به دليل تفاوت‌هاي تجسمي و بياني داراي جايگاه ويژه‌ است. به نظر مي‌رسد برخي از عناصر تصويري به‌كار رفته در اين آثار، از لحاظ بياني واجد مفاهيم ويژه و از منظر روابط هنري و فرهنگي نشان دهنده تبادلات بينا‌فرهنگي خاصي مي‌باشند. عصا يكي از اين عناصر بصري است كه مورد توجه اين مطالعه بوده و مشابه عصاي لوهان‌ها در چين و منطقه آسياي ميانه مي‌باشد. با توجه به حضور احتمالي نقاش در منطقه مورد بحث، به نظر توجيه قانع كننده‌اي در رابطه مابينِ عصاي لوهان و عصا در آثار سياه‌قلم وجود دارد. بدين ترتيب، هدف مقاله حاضر، مطالعه شمايل‌شناسانه تصوير عصا، نحوه بازنمايي آن در آثار معرفي شده از هنرمند و جستجوي كاركرد احتمالي عصا در آثار است. صورت، بيان و معنا در اين آثار مورد بررسي قرار مي‌گيرند. با توجه به نظريه اروين پانوفسكي، چه رابطه شمايل‌شناسانه‌اي بين تصوير عصا در آثار سياه‌قلم با عصاي آييني لوهان‌ها در چين و آسياي ميانه وجود دارد؛ پرسشي است كه پژوهش در پي پاسخ‌گويي بدان است. در همين راستا، مقاله حاضر در نظر دارد با استفاده از روش توصيفي-تحليلي و تطبيق نمونه‌ها، تصوير عصا را در آثار سياه‌قلم مورد مطالعه قرار دهد. داده‌هاي مقاله به روش كتابخانه‌اي گرد‌آوري شده و از رويكرد شمايل‌شناسي براي تحليل داده‌ها استفاده شده است. بر اساس يافته‌هاي مقاله، مشخص گرديد كه هم در شمنيسم و هم در آيين بودا، عصا داراي كاركردي ارتباطي مي‌باشد و از ديدگاه شمايلي، عصا تجلي‌ صورت متعالي از يك امر مقدس است. از لحاظ محتوايي نيز عصا در آثار سياه‌قلم با وجود نشانه‌هايي، داراي كاركرد جادويي بوده و گوياي يك امر نامحسوس است. مطابق نظريه پانوفسكي در باب تصوير، گروه دوم از عصاها در آثار اين نقاش، از دنياي صورت و از ظواهر به عالم معنا سوق پيدا كرده و عصا بازتابنده ارتباط با يك عالم الوهي مي‌باشد.