جريان‌شناسي قاعدين در حكومت علوي؛ ريشه‌ها و پيامدها

معرفي كامل‌ و بهتر دوره خلافت اميرمؤمنان علي(ع) مستلزم افزايش آگاهي‌هاي ما از جريان‌هاي اين زمان و گونه‌شناسي آنهاست. در اين دوره، براي نخستين ‌بار در اسلام، جريان‌هاي ديني گوناگون در كنار هم ظهور يافتند و جامعه اسلامي عرصه‌اي براي تقابل اين جريان‌هاي فكري و فرهنگي گرديد. در اين پژوهش پس از بيان مباني نظري، فرضيه اين بحث ارائه شده، سپس جريان فكري و فرهنگي «قاعدين» معرفي و به دقت توصيف ‌شده است. گونه‌شناسي جريان‌ «قاعدين» در اين تحقيق بر پايه شيوه «استقراي تاريخي» استوار بوده و تلاش شده است تمام ابعاد اين جريان و تأثيرگذاري آن بر مقوله اطاعت‌پذيري از اميرمؤمنان(ع) شناسايي و بيان شود. جريان‌شناسي قاعدين مبتني بر مسائل پديدآمده در جامعه دوران حكومت امام علي(ع)، رسالت اصلي اين تحقيق است و سعي ‌شده تا با شناخت بنيان‌هاي فكري، ريشه‌ها و پيامدهاي ظهور قاعدين، به تأثيرهاي آنان در اين دوران توجه شود و تصويري روشن از چگونگي ظهور و پيامدهاي آنان ارائه گردد. يافته‌هاي اين پژوهش نشان مي‌دهد جريان‌ «قاعدين» ريشه در تفكرات افرادي همچون ابن‌‌مسعود و شاگردانش دارد و قراء نيز در گسترش انديشه و مباني قاعدين نقش‌آفرين بودند. افزون بر اين، نظام قبيله‌اي عرب و جنگ و كشتار ميان مسلمانان نيز بر ترويج قاعدي‌گري بسيار تأثيرگذار بود و نتيجه گسترش تفكر قاعدين ترويج اطاعت‌گريزي در جامعه اسلامي اين دوره بود.