ديدگاه علماي حوزه‌ علميه‌ قم نسبت به توسعه از رضاخان تا انقلاب اسلامي

از دوره رضا‌شاه تبليغات گسترده‌اي مبني بر دوقطبي‌سازي «علم و دين» يا «توسعه و ديانت» انجام گرفت، به‌گونه‌ا‌ي‌‌كه هنوز هم در مجامع روشنفكري اين مسئله به صورت پيش‌فرض مطرح مي‌شود. هدف اين تحقيق پاسخ به اين سؤال است كه موضع علماي حوزه‌ علميه قم در دوره پهلوي اول و دوم در مقابل چنين تبليغات گسترده‌‌اي چه بود؟ براي پاسخ به اين سؤال نوشته‌ها و سخنان برخي از علما و فارغ‌التحصيلان برجسته حوزه‌ علميه قم از عصر رضاخان تا انقلاب اسلامي واكاوي شد و معلوم گرديد حوزه‌ علميه قم به شدت با هرگونه شائبه عوام‌گرايي و دامن زدن به شايعه مزبور مقابله كرده است. بزرگان حوزه‌ علميه قم همچنين با نوشتن كتاب و ايراد سخنراني اولاً، بر عدم تنافي و تعارض علم و دين تأكيد كردند و ثانياً، با تشريح اوضاعِ به شدت نابسامانِ اقتصادي، سياسي و اجتماعي ايران، عدم صداقت شعار توسعه از طرف حكومت را براي مردم برملا ساختند و ثالثاً، با تشريح نظريات خود مبني بر لزوم پيشرفت براساس مباني دين و جمع شدن عدالت و رفاه در الگوي اسلامي، مردم را به مقابله با دستگاه پهلوي اول و دوم ترغيب نمودند و انقلاب اسلامي را مي‌توان نتيجه شكست توسعه غربي در ايران و اقبال عمومي به نظرات حوزويان دانست.