اثر تحريم‌ و وضعيت درآمدهاي نفتي بر درجه عبور نرخ ارز

هدف اين مطالعه، بررسي اثر تحريم‌ها و وضعيت درآمد نفتي بر درجه عبور نرخ ارز براي داده‌هاي فصلي 1369/1 تا 1400/1 است. وضعيت درآمد نفتي ايران به سه دورۀ تحريم، فراواني و كمبود درآمد نفتي تقسيم مي‌شود. تفكيك دوره‌هاي كمبود و فراواني درآمد نفتي با استفاده از روش باي-پرون (2003) و درآمد نفتي جاري دلاري ايران براي1369/1 تا 1390/3 محاسبه گرديده است و دوره تحريم مربوط به 1390/4 تا 1400/1 است. براي دوره كمبود درآمد نفتي و تحريم، محيط تورمي بالا است و براي دوره فراواني درآمدهاي نفتي، محيط تورمي پايين است. سپس با استفاده از الگوي SVAR  ، درجه عبور نرخ ارز براي هر دوره محاسبه گرديد. نتايج تجزيه واريانس و تجزيه تاريخي، نشان مي‌دهد كه در دوره تحريم، شوك ساختاري نرخ ارز، بيشترين سهم را در توضيح نوسانات تورم دارد؛ درحالي  كه در دو دوره ديگر، شوك ساختاري تورم، عامل اصلي توضيح‌دهنده نوسانات تورم است. درجه عبور نرخ ارز براي دوره كمبود درآمد نفتي 9/9 درصد، دوره فراواني درآمد نفتي25.1 درصد و دوره تحريم 10.1  درصد است. بر خلاف اكثر مطالعات قبلي داخلي و خارجي، نتايج نشان مي‌دهد كه با تشديد محيط تورمي، درجه عبور نرخ ارز كاهش مي‌يابد و با تخفيف محيط تورمي، درجه عبور نرخ ارز افزايش مي‌يابد. به نظر مي‌رسد كه عامل توضيح‌دهنده اين وضعيت، استفاده از لنگر ارزي براي مهار تورم و روند افزايشي واردات در دوره فراواني درآمد نفتي نسبت به دو دوره ديگر باشد كه به وابستگي بيشتر سبد مصرفي خانوار به كالاي خارجي و نرخ ارز و به تبع آن، افزايش درجه عبور نرخ ارز منجر شده ‌است.