بررسي اثر اجراي عمليات آبخيزداري بر رواناب و فرسايش خاك (مطالعه موردي: حوضه نخاب بشرويه)

بهره‌برداري غير اصولي از منابع آب و خاك، ضمن تشديد وقوع سيلاب‌ها و افزايش نرخ توليد رسوب، موجبات كاهش توليد و تلفات سرمايه‌هاي ملي كشور را فراهم نموده است. با توجه به تخريب حوضه نخاب در سال‌هاي گذشته عمليات آبخيزداري در اين حوضه اجرا شده است. هدف از اين مطالعه بررسي نقش اقدامات اجرايي در مديريت رواناب و فرسايش و رسوب است. به اين منظور براي تعيين ميزان كاهش دبي اوج سيلاب، از مدل HEC-HMS و براي تعيين ميزان تغييرات فرسايش و رسوب حوضه از مدل MPSIAC در دو حالت قبل و بعد از اجراي عمليات استفاده شد. با توجه به نتايج، اجراي عمليات آبخيزداري باعث افزايش زمان به اوج رسيدن سيلاب به ميزان 60 و 30 دقيقه و همچنين كاهش 54 و 28 درصدي دبي پيك به ترتيب براي دوره بازگشت 2 و 100 ساله شد. علاوه بر اين در صورتي كه مخزن سازه‌ها از رسوبات پر شوند همچنان تأثير به‌سزايي در افزايش زمان رسيدن به اوج و كاهش دبي اوج و حجم سيلاب دارند. نتايج ارزيابي فرسايش و رسوب نشان مي‌دهد كه در اثر اجراي عمليات آبخيزداري فرسايش ويژه از 10/18 به 9/8 تن در هكتار در سال و رسوب‌دهي ويژه حوضه نيز از 3/16 به 2/9 تن در هكتار در سال كاهش پيدا كرده است. از آنجايي كه حوزه آبخيز سيستمي پيچيده است بنابراين، پيشنهاد مي‌شود كه به‌منظور دستيابي به توسعه پايدار، مديريت جامع كليه منابع و نيز رويكرد سياست‌گذاري در حوضه به‌عنوان ضرورتي اجتناب‌ناپذير در نظر گرفته شود.