واكاوي روايت نبوي «آدم و رؤيت نام پيامبر خاتم بر عرش» و اعتبارسنجي آن در منابع فريقين

دسته‌اي از روايات، سابقۀ آشنايي حضرت آدم با پيامبر خاتم را پيش از خلقت پيامبر اسلام و در عرش الهي دانسته‌اند. منابع فريقين روايتي از رسول اكرم(ص) را گزارش كرده‌اند كه برابر آن آدم، نام پيامبر خاتم را برعرش ديده، والايي منزلت او را دريافته و براي پذيرش توبه‌اش به او متوسل شده است. كاوش در اعتبار و تبار اين روايت مسئلۀ نوشتار پيش روست. بدين منظور ابتدا مصدر، سند و متن روايت بر پايۀ روش‏هاي نقد حديث در سنت اسلامي بررسي شده سپس از رهگذر بازشناسي راويان، بوم و صنف كنشگران فعال در نشر آن معرفي شده است. اين روايت به‌رغم اعتبار نسبي مصادر، مورد توجه محدثان پسين قرار نگرفته و غالباً منابع مناقب‌گرا و اخبارگرا به نشر آن اهتمام داشته‌اند. انتساب روايت به پيامبر اكرم(ص) به‌دليل وجود راويان ضعيف و ناشناخته در طرق انتقال، كاربرد نگرۀ متأخر كتابت نام پيامبر بر عرش و عدم پشتيباني اخبار مؤيد نيز ترديدبرانگيز است.خاستگاه روايت محفل حديثي اهل‏سنت بوده و صوفيان مصر در ترويج آن نقش داشته‌اند. سپس از طريق كتاب ابن‌بابويه به منابع امامي راه يافته‌ است.