اثر كشت مخلوط با جو(Hordeum vulgare L.) ، بر عملكرد، كارايي مصرف زمين و كنترل علف هرز نخود ديم (Cicer arietinum L.)

سابقه و هدف: كشت مخلوط يك راهكار مهم براي افزايش پايداري كشاورزي با افزايش توليد غذا و استفاده از زمين در واحد سطح در جهان است. كشت مخلوط عبارت است از كشت همزمان دو يا بيش از دو گونه در يك قطعه زمين در طول يك فصل زراعي، كه يك روش مهم در توسعه سيستم توليد پايدار است. در بيش تر مواقع يكي از گياهان وارد شده در كشت مخلوط گياهي از خانواده حبوبات است. نخود گياهي است كه نقش مهمي در كشاورزي پايدار و حاصلخيزي خاك دارد. مواد و روش‌ها: به منظور بررسي اثر كشت مخلوط نخود و جو بر اجزاي عملكرد، عملكرد دانه و كنترل علف‌هاي هرز، آزمايشي در سال زراعي 99-1398 در مزرعه تحقيقاتي جهاد كشاورزي شازند انجام گرفت. آزمايش در قالب بلوك هاي كامل تصادفي در 3 تكرار اجرا شد. تيمارهاي مختلف آزمايشي شامل: 1- كشت خالص نخود بدون وجين علف‌هاي‌هرز، 2- كشت خالص نخود با وجين علف‌هاي‌هرز، 3- كشت خالص جو (مبارزه معمول كشاورزان با علف هرز)، 4- كشت مخلوط افزايشي 100 درصد نخود + 15 درصد جو بدون وجين، 5- كشت مخلوط افزايشي 100 درصد نخود + 30 درصد جو بدون وجين، 6- كشت مخلوط افزايشي 100 درصد نخود + 45 درصد جو بدون وجين، 7- كشت مخلوط افزايشي 100 درصد نخود + 60 درصد جو بدون وجين و 8- كشت مخلوط افزايشي 100 درصد نخود + 75 درصد جو بدون وجين بودند. ارزيابي كشت مخلوط بر اساس شاخص نسبت برابري زمين صورت گرفت. يافته‌ها: نتايج نشان داد كه اكثر صفات مورد بررسي تحت تاثير تيمارهاي آزمايشي قرار گرفتند. بيش ترين ميزان عملكرد بيولوژيك و عملكرد دانه نخود (به‌ترتيب 334 و 99 گرم در متر مربع) به تيمار كشت خالص نخود با وجين علف‌هاي‌هرز تعلق گرفت. بيشترين ميزان عملكرد بيولوژيك و دانه جو (به‌ترتيب 423 و 195 گرم در متر مربع) نيز در تيمار كشت خالص آن بدست آمد. در تيمار هاي كشت مخلوط، بيشترين عملكرد دانه نخود و جو (به‌ترتيب 94 و 190 گرم در متر مربع) به‌ترتيب در تيمارهاي كشت مخلوط افزايشي 100 درصد نخود + 15 درصد جو و كشت مخلوط افزايشي 100 درصد نخود + 75 درصد جو بدست آمد. همچنين، تيمارهاي كشت مخلوط تراكم و وزن خشك كل علف‌هاي هرز را به طور معني داري كاهش دادند. به طوري كه، كليه تيمارهاي كشت مخلوط داراي تراكم و بيوماس علف‌هرز كم تري نسبت به تك كشتي بدون وجين نخود بودند. كم ترين ميزان تعداد و بيوماس علف‌هاي هرز (به‌ترتيب 7/3 بوته در متر مربع و 60 گرم در متر مربع) به تيمار كشت مخلوط افزايشي 100 درصد نخود + 75 درصد جو تعلق گرفت. علاوه بر اين، در كليه تيمارهاي مخلوط شاخص‌هاي نسبت برابري زمين و ارزش نسبي بالاتر از يك بودند كه نشان از سودمندي كشت مخلوط دارد. نتيجه‌گيري: نتايج اين مطالعه نشان داد كه، سيستم كشت مخلوط نخودجو باعث كاهش عملكرد دانه نخود در مقايسه با تيمار تك كشتي با وجين مي‌شود، اما به طور كلي در تيمارهاي كشت مخلوط از لحاظ بهبود عملكرد اقتصادي و كارايي استفاده از زمين بهتر از تك كشتي آن‌ها بودند. به طور كلي، مي‌توان اظهار داشت كه كشت مخلوط نخود و جو، ضمن مهار بهتر علف‌هاي هرز مزرعه نخود، داراي عملكرد كل بيشتري نسبت به كشت خالص هر دو گونه نخود و جو بوده و كارايي استفاده از زمين را افزايش مي دهد.