واكنش صفات فيزيولوژيك و كيفي تريتيكاله به كود كمپوست بقاياي نيشكر در شرايط تنش خشكي

سابقه و هدف: تنش خشكي باعث كاهش صفات فيزيولوژيك و كيفي تريتيكاله مي‌شود. همچنين كاربرد كود كمپوست اثرات مطلوبي بر خصوصيات فيزيكي، شيميايي و بيولوژيك خاك و كاهش اثر تنش‌هاي محيطي مثل تنش خشكي بر صفات فيزيولوژيك و كيفي گياهان زراعي دارد. اين آزمايش با هدف بررسي اثر مصرف مقادير مختلف كود كمپوست بقاياي نيشكر بر كاهش اثر تنش خشكي ناشي از قطع آبياري بر صفات فيزيولوژيك و كيفي تريتيكاله در شرايط آب و هوايي اهواز در دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي خوزستان طراحي و اجرا شد.مواد و روش‌ها: به منظور بررسي اثر كود كمپوست بقاياي نيشكر بر صفات فيزيولوژيك و كيفي تريتيكاله در شرايط تنش خشكي، آزمايشي مزرعه‌اي به صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در سال زراعي 98-1397 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي خوزستان اجرا شد. عوامل آزمايشي شامل چهار سطح تنش خشكي (آبياري كامل، قطع آبياري از مرحله ظهور سنبله، قطع آبياري از مرحله گرده‌افشاني و قطع آبياري از مرحله شيري خميري دانه) در كرت‌هاي اصلي و پنج مقدار كود كمپوست بقاياي نيشكر (صفر، 10، 20، 30 و 40 تن در هكتار) در كرت‌هاي فرعي بودند. يافته‌ها: تجزيه واريانس نشان داد كه اثر تنش خشكي، كود كمپوست بقاياي نيشكر و اثر متقابل آنها بر اكثر صفات فيزيولوژيك و كيفي اندازه گيري شده (عدد اسپد، كلروفيل a، كلروفيل b، كاروتنوئيد، محتوي نسبي آب برگ، ثبات غشاي سلول، دماي كانوپي، توزيع مجدد مواد فتوسنتزي، پروتئين دانه و ميزان آهن و روي دانه) معني‌دار بود. مقايسه ميانگين صفات اندازه گيري شده فوق تحت اثر متقابل تنش خشكي و كود كمپوست بقاياي نيشكر نشان داد كه تنش خشكي باعث كاهش مقدار اغلب صفات مذكور شد و حداكثر ميزان اين صفات در تيمار آبياري كامل و كمترين مقدار آنها در تنش خشكي از ظهور سنبله مشاهده شد. همچنين در سطوح مختلف تنش خشكي، با افزايش ميزان مصرف كود كمپوست بقاياي نيشكر، مقدار صفات مذكور افزايش يافت و در سطح 40 تن در هكتار به حداكثر رسيد؛ لذا بيشترين ميزان اين صفات در شرايط آبياري كامل و مصرف 40 تن در هكتار كمپوست بقاياي نيشكر و كمترين مقدار آنها در شرايط تنش خشكي از مرحله ظهور سنبله و عدم مصرف كمپوست بقاياي نيشكر حاصل شد. نتيجه‌گيري: به طور كلي تنش خشكي ناشي از قطع آبياري باعث كاهش مقدار صفات فيزيولوژيك و كيفي تريتيكاله شد. همچنين در تمام سطوح تنش خشكي، با افزايش ميزان مصرف كود كمپوست بقاياي نيشكر و فراهمي آب و عناصر غذايي براي گياه، مقدار صفات فوق افزايش يافت. لذا افزايش مصرف كود كمپوست بقاياي نيشكر توانست اثر منفي ناشي از تنش خشكي از مرحله ظهور سنبله بر صفات فيزيولوژيك و كيفي تريتيكاله را بين 6 تا 46 درصد كاهش دهد.