ارزيابي اثرات كم‌آبياري بر كارآيي مصرف آب و برخي شاخص‌هاي رشد سيب‌زميني (Solanum tuberosum L.)، در حضور كودهاي زيستي

سابقه و هدف: سيب‌زميني (Solanum tuberosum L.)، بعد از برنج و گندم از نظر ميزان مصرف، سومين محصول مهم در جهان است. اين محصول براي دستيابي به رشد مناسب و در نهايت عملكرد قابل قبول به آبياري مطلوب نياز دارد. با توجه به شرايط اقليمي ايران، مطالعه اثرات كم‌آبياري و بررسي روش‌هاي افزايش مقاومت سيب زميني به كم آبي ضرورت دارد، كه به اين منظور بررسي عملكرد، كارآيي مصرف آب و برخي شاخص‌هاي فيزيولوژيك رشد تحت تاثير كودهاي زيستي تحت شرايط كم‌آبي مورد بررسي قرار گرفت.مواد و روش‌ها: به منظور بررسي اثر كم‌آبياري و كودهاي زيستي بر عملكرد غده، شاخص‌هاي فيزيولوژيك و كارآيي مصرف آب سيب زميني در دو سال زراعي 1398 و 1399، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي استان همدان اجرا شد. در هر سال تيمارهاي آزمايش شامل دور آبياري در چهار سطح (آبياري پس از 70، 90، 110 و 130 ميلي‌متر تبخير تجمعي از تشت تبخير كلاس A) و كود زيستي بود كه در شش سطح شامل بيوفسفات، ميكوريزا Glomus mossea، ميكوريزا Glomus fasciculotum، تركيب بيوفسفات + ميكوريزا G.mossea، تركيب بيوفسفات + ميكوريزا G. fasciculotum و شاهد به بصورت فاكتوريل اجرا شد.يافته‌ها: نتايج نشان داد كه افزايش تنش خشكي سبب كاهش عملكرد گرديد ولي كاربرد كودهاي زيستي منجر به بهبود اثرات سوء تنش خشكي شد. بر اساس نتايج، تنش خشكي 130 ميلي‌متر تبخير نسبت به تيمار 70 ميلي‌متر تبخير (شاهد)، منجر به كاهش صفاتي مانند عملكرد و سطح برگ شد كه اين كاهش به ترتيب برابر با 46.79 و 46.81 درصد بود. نتايج مربوط به عملكرد سيب‌زميني نشان داد كه استفاده از كودهاي زيستي G. mossea، G. fasciculotum و بيوفسفات بيشترين تاثير را بر روي صفات عملكرد غده و شاخص سطح برگ داشت. بهبود عملكرد غده در شرايط تنش خشكي شديد براي كودهاي زيستي: گلوموس موسه‌آ، گلوموس فاسيكولاتوم، بيوفسفات، تركيب باكتري بيوفسفات و گلوموس موسه‌آ و تركيب باكتري بيوفسفات و گلوموس فاسيكولاتوم نسبت به تيمار شاهد به‌ترتيب برابر بود با 38.65، 37.41، 32.63، 20.11 و 12.91 درصد بود. نتايج نشان داد كه كاربرد كود زيستي گلوموس فاسيكولاتوم و موسه‌آ در تيمار تنش شديد خشكي به‌ترتيب منجر به تعديل اثرات تنش به مقدار 36.36 و 30 درصد نسبت به عدم استفاده از كود زيستي شد. كاربرد كودهاي زيستي در تمام تيمارهاي آبياري، اثر سوء ناشي از تنش خشكي را در شاخص كارآيي مصرف آب تعديل نمود. استفاده از كودهاي زيستي گلوموس موسه‌آ، فاسيكولاتوم و بيوفسفات منجر به افزايش شاخص كارآيي مصرف آب در تيمار تنش خشكي شديد نسبت به تيمار شاهد به ترتيب به ميزان 38.38، 36.6 و 30.87 درصد گرديد. نتيجه‌گيري: بنابراين استفاده از كودهاي زيستي ميكوريزا گلوموس فاسيكولاتوم، گلوموس موسه‌آ و بيوفسفات به صورت جداگانه براي مناطقي كه در طول فصل كشت سيب‌زميني دچار تنش خشكي مي‌شوند توصيه مي‌گردد.