نقش كاوش‌هاي خردورزانه و الگوبرداري (تقليد) در شكل‌گيري نظام باورها و ارزش‌ها: بازخواني رويكرد علامه مصباح يزدي

با توجه به نقش چشمگير تقليد و الگوبرداري در زندگي عرفي و زندگي ديني، اين نوشتار كوشيده است ديدگاه علامه مصباح يزدي را در باب باورها، ارزش‌ها و روش رسيدن به اهداف ارزشي و نقشي كه تقليد مي‌تواند در آن ايفا كند، بررسي نمايد. خودكفايي عقلاني و يا الگوبرداري از ديگران در عرصه باورها و ارزش‌ها تا كجا و براساس كدام معيار قابل تفكيك است؟ چرايي تقليد، الگوي سزاوار تقليد و نيز انگيزه روان‌شناختي‌ كه معمولاً ما را به الگوبرداري مي‌كشاند، ازجمله جنبه‌هايي است كه اين نوشتار بررسي كرده است. علامه مصباح يزدي از متفكران معاصر شيعي بر اين باور است كه تقليد و الگوبرداري در جنبه‌هاي اصلي زندگي ديني نه‌تنها نشانه نارسيدگي عقلاني و‌ شناختي نيست، بلكه از ضرورت‌هاي سامان‌دهي و آسان‌سازي روند زندگي ديني است. بسياري از جوانان با انگيزه حفظ و تقويت استقلال جواني مي‌خواهند در روند زندگي ديني خود به ديگران وابسته نباشند، اما از سوي ديگر گوشه‌ها و زوايايي از باورها و ارزش‌هايي كه در زندگي براي خود برمي‌گزينند، نمي‌تواند در تيررس برد شناختي و عقلاني آنان قرار گيرد. استاد مصباح اين چالش زندگي ديني را به بحث كشيده و بر سر دو راهي تحقيق و تقليد راه سومي را كه جالب است، پيشنهاد مي‌كند. به‌رغم آنكه اين راه پيشنهادي، زندگي كنوني ما را به زندگي پيراسته حضرت محمد و جانشينان معصوم ع پيوند مي‌زند، اما همچنان راه خودكفايي عقلاني و استقلال در خردورزي را بر ما گشوده مي‌دارد.