تحليل تطبيقي «ديگري هژمونيك» در نمايشنامه‌هاي جزيره از آثول فوگارد و پرواربندان از غلامحسين ساعدي

يكي از كاركردهاي ادبيات تطبيقي آمريكايي امكان برابر نهادن آثاري از جغرافياهاي متفاوت است كه هيچ گونه برخوردي از لحاظ تاريخي با يكديگر نداشته‌اند. در واقع اين مكتب بستري را براي فراتر رفتن از محدوديت‌هاي مكتب فرانسوي چون شرط برخورد تاريخي به ما مي‌دهد. اين پژوهش با استفاده از اين رويكرد انديشگاني موجود در قلمرويي فرامرزي، به تحليل تطبيقي دو اثر از آثول فوگارد و غلامحسين ساعدي مي‌پردازد كه از حيث مفهومي به نام «ديگري» با يكديگر قرابت دارند. در واقع نگرۀ فكري دو نويسنده معطوف كردن توجه خود به تقابل‌هاي دوگاني موجود در جامعه از حيث مفهوم «ديگري» است. از سوي ديگر دگرگوني در امر استعمار صرفاً به صورت گذشته كه به شكل حكومت مستقيم يا حاكميّت دست‌نشانده در جريان بود نيست و در جهان كنوني با روش‌هاي متفاوت از گذشته و در چهرۀ سلطۀ خاموش قد علم كرده است. دو نمايشنامۀ جزيره و پرواربندان در اين تلاش بوده‌اند كه در كشاكش دگرگوني‌هاي اجتماعي و فرهنگي، واكنشي درخور نسبت به اين تغييرات داشته باشند كه همين امر موجب شده است تا از منظري تطبيقي قابل بحث و بررسي باشند؛ بنابراين با توجه به ظرفيت متني و فضاي دو نمايشنامه در به تصوير كشيدن سلطه و هژموني، نتايج آن بر روي شخصيت‌ها و واكنش ديگري سركوب شده به آن و استفاده از رويكرد تطبيقي به خوانش پسااستعماري اين دو نمايشنامه مي‌پردازيم. اين پژوهش مي‌كوشد تا در كنار واكنش شخصيت‌ها و جهت‌گيري روايي متون، اين دو متن را در بستري فرهنگي و جرياني واسازانه مورد تحليل قرار دهد.