بازگشت منافع زائل شده؛ استقرار و استرداد ديات (خلاءزدايي قانوني از جنايت بر منافع)

جنايت بر منفعت با صورت هاي متفاوتي مواجه است؛ گاهي منفعت عضو براي هميشه زائل شده و گاهي بعد از مدتي بازمي گردد. اگر منفعت براي هميشه زائل بماند، حكم ديه آن با پيچيدگي خاصّي مواجه نيست. اما تصميم درباره حكم ديه در ابتداي جنايت با توجه به عدم گذشت زمان، محلّ مناقشه با عنوان «استقرار ديه» است. همچنين تصميم درباره حكم ديه در فرضي كه منفعت زائل شده بعد از مدتي به مجني ٌ عليه بازگردد، محلّ مناقشه با عنوان «استرداد ديه» است. زوال منافع، بدون گذشت زمان و همچنين بازگشت منافع بعد از گذشت زمان، داراي فروض متفاوتي است كه تصميم درباره استقرار و استرداد ديه را با صورت هاي چالشي مواجه مي كند؛ مانند ديدگاه تخصّصي پزشك درباره بازگشت و عدم بازگشت منفعت در همان ابتداي جنايت، يا مانند آن كه منفعت زائل شده تا چه زمان بعد از وقوع جنايت مي تواند بازگشت مؤثر در تصميم حقوقي داشته باشد. تتبّع در قانون مجازات اسلامي، بيانگر عمق خلأ قانوني ديات در فروض بازگشت منافع است. نخستين گام پژوهشي در مقاله پيش رو، به تنظيم ساختاري با فروض منسجم فقهي و پزشكي براي ارزيابي ديه بازگشت و عدم بازگشت منافع بازمي گردد. گام بعدي پژوهش، ناظر بر ساختار مذكور به ارزيابي آراي صاحبنظران فقه و حقوق درباره استقرار و استرداد ديه منحصر مي شود. با استمداد از روش توصيفي - تحليلي اثبات مي شود كه حكم استقرار ديه در ارتباط مستقيم با نظر تخصّصي پزشك مبني بر عدم بازگشت منفعت است. همچين حكم به استرداد ديه، منحصر در بازگشت منفعت تا قبل از اتمام زمان مضبوط خواهد بود.