متفكران و كنشگران عهد مشروطيت در ايران و مسئلۀ حقوق اساسي ملت

هدف از اين مقاله بررسي مفهوم حقوق و آزادي‌هاي اساسي ذيل مفهوم عدالت، نزد متفكران مشروطه است. مقاله بر آن بوده كه با روش تحليل تاريخي، تعريف دقيقي از حقوق اساسي نزد بيش از سي روحاني و روشنفكر دوران مشروطه عرضه دارد و تلاش كند دسته‌بندي مناسبي از نوع مواجهۀ هريك از ايشان نسبت‌به حقوق و آزادي‌ها ارائه دهد و از دسته‌بندي‌هاي دوگانه تن زند. چارچوب مفهومي و نظري موردبررسي، نحوۀ شكل‌گيري سوژۀ مدرن نزد كانت و رالز؛ و ازطرفي دسته‌بندي‌هاي موجود از حقوق، بوده است. درنهايت طيفي ارائه شد كه در دستۀ اول آن باور به اينكه «آزادي باعث نشر زنادقه و مخالفت با اسلام است»؛ در دستۀ دوم «باورمندان به حقوق سياسي يا حقوق شاه و رعيت، يا مردم و مسئولان»؛ در دستۀ سوم «حقوق اقتصادي و اجتماعي براي قوام بخشيدن به جامعه»؛ در دستۀ چهارم «باورمندان به حقوق شخصي و سياسي» و در دستۀ پنجم «حقوق اساسي و آزادي‌هاي عمومي به‌عنوان حق شهروندي» وجود دارد.