معناشناسي تربت سيدالشهداء(ع) و قلمرو اخذ آن به‌منظور استشفاء بر پايه روايات

در فقه شيعه اماميه، خوردن گِل و خاك، حرام است. اما از اين حكم، خاك قبر امام حسين(ع) با شرايطي استثناء شده است. در روايات اماميه، تعابيري چون «طين قبر الحسين» و «تربة الحسين» به چشم مي‌خورد. هدف اين مقاله تبيين چيستي تربت سيدالشهداء(ع) و تعيين محدوده مجاز اخذ به‌منظور استشفاء از آن است. پرسش اصلي تحقيق اين است كه بر اساس روايات، به چه محدوده‌اي از قبر شريف امام حسين(ع) «تربة الحسين» اطلاق مي‌شود و مي‌توان از آن شفابخشي را انتظار داشت. اين مقاله به‌روش تحليل محتوا انجام شده و يك مطالعه بنيادي به‌شمار مي‌آيد. با مراجعه به منابع حديثي، فقهي و جست‌وجوي كليدواژه‌هايي مانند تربت، قبر، امام حسين، شفاء‌ و مانند آن، داده‌هاي مورد نياز در راستاي هدف مقاله و در پاسخ به پرسش اصلي تحقيق جمع‌آوري گرديد. سپس مورد نقد و بررسي قرار گرفته و به شكل منطقي تدوين و نتيجه‌گيري شده است. بررسي سه دسته از روايات مربوط به تعيين محدوده اخذ تربت به جهت استشفاء نشان داد كه همگي دچار ضعف سند هستند. به‌نظر مي‌رسد با عنايت به متواتر بودن شفابخشي تربت سيدالشهداء(ع) از يك‌سو، و حرمت اكل طين و تراب از سوي ديگر، لازم است جهت استشفاء به قدر متيقن از تربت سيدالشهداء(ع) بسنده كرد؛ يعني تربتي كه از خود قبر شريف و اطراف آن كه در عرف به قبر ملحق مي‌شود. هم‌چنين بررسي روايات دال بر بو و رنگ خاص نشان داد كه اين روايات، دلالتي بر منوط بودن شفابخشي بر رنگ يا بو ندارند.