كاربست عناصر طبيعت در توصيف انديشه‌هاي بدبينانه عباس محمود عقّاد

عبّاس محمود عقّاد يكي از سردمداران مكتب رومانتيك در مصر با تكيه بر اصول رومانتيسم و استفاده از پديده‌هاي طبيعت، اوضاع و حوادثي را به تصوير كشيده است كه بر زندگي فردي و اجتماعي وي تأثيرات منفي فراواني را برجاي گذاشته بودند. اين پژوهش با رويكردي توصيفي- تحليلي، عناصري را كه عقاد براي بيان ديدگاه‌هاي بدبينانه خود در اين زمينه به كار برده، به همراه علل آنها مورد بررسي قرار داده است. نتايج نشان از آن دارد كه عواملي چون شكست عشقي، فرا رسيدن روزگار پيري، مرگ عزيزان، ظلم‌ و ستم و حوادث ناگواري كه براي سرزمين عقّاد رخ داد، موجب ظهور بدبيني در اشعار او شد. تجربه‌هاي تلخ عقّاد در بستر دنياي عشق و عاشقي موجب شده است تا با پناه بردن به طبيعت و جلوه‌هاي آن، احساس درونش را تجلّي بخشد. وي كه روزهاي تلخ جواني‌اش را سپري كرده است، عمر فنا شده‌ خويش را به درختي تشبيه كرده كه برگ‌هاي سبزش را كه نشانه‌اي از زندگي، اميد و جواني است، خشكيده مي‌بيند. او ظلم و ستم را فراگير مي‌بيند؛ امّا چون خود را در مقابل آن ناتوان مي‌يابد، با سرودن اشعاري پر از شِكوه، افكار خود را بيان مي‌كند بلكه مرهمي بر دردهايش باشد. غلبه نگاه بدبينانه بر انديشه عقاد موجب شده عنصري همچون خاك را كه رمزي براي حفاظت از وطن است، ستمگري خطاب ‌كند كه ظالمانه جوانان را به كام مرگ مي‌كشاند. استفاده از پديده‌هاي طبيعت چون بهار، خورشيد، ماه، ستاره، صحرا، خاك، پرندگان و... ويژگي شاخص آن دسته از شعرهاي اين شاعر است كه صبغه بدبيني بر آنها غلبه دارد.