بررسي تطبيقي نغمه‌هاي رباب از ديدگاه فارابي با گام زارلَن

اين پژوهش شامل بررسي تطبيقي نغمه هاي رايج ساز رباب در رسالۀ موسيقي كبير فارابي با گام زارلن است كه در پاسخ به سوال اصلي تحقيق با عنوان: چگونگي ارتباط گام زارلن با نغمات رباب شكل گرفته است. بدين منظور، نخست نغمات موجود در ساز مذكور را آناليز نموده، سپس آنها را ضمن شرح و تفسير مختصر گام زارلن با استفاده ازضرب و تقسيم نسبت هاي رياضي موجود، با گام مطرح شده انطباق داده ايم كه در نتيجۀ اين مقايسه مشخص شد، نغمات مذكور در شرايطي با گام دياتونيك زارلن مطابق است اما در گام كروماتيك ساختاري متفاوت دارند. در بررسي مجدد گام زارلن متوجه شديم علاوه بر ايرادهاي رايج كه شامل وجود چهارم درست بزرگ تر از 4:3 و پنجم درست كوچك تر از 3:2 است، ايرادي ديگر به ساختار گام زارلن وارد است. در حالي كه محققان تاكنون بر اين باورند كه اين گام داراي دونوع نيم پردۀ كروماتيك و يك نوع نيم پردۀ دياتونيك است نتايج اين مقاله مشخص مي كند كه گام مذكور داراي دونوع نيم پردۀ دياتونيك و يك نوع نيم پردۀ كروماتيك است. با توجه به رويكرد توصيفيتحليلي اين پژوهش براي برطرف ساختن آن ايراد نظريۀ اصلاحي مطرح مي شود كه پس از اعمال آن نغمات ساز رباب و گام زارلن انطباق كامل خواهند داشت.