حقوق اقليت‌ها از منظر حقوق بشر معاصر و فقه اسلامي

وجود اقليت‌ها واقعيتي است كه از قرن‌ها پيش در داخل بسياري از كشورها وجود داشته و توجه به حقوق‌اين اقليت‌ها به عنوان جزئي از حقوق بشر، صرفا از اوايل قرن بيست ميلادي آغاز شده و با تصويب منشور ملل متحد به اوج خود رسيده است. حال آنكه تا قبل از قرن بيست ميلادي، حقوق اقليت­ها جزء مسائل سياسي محسوب شده و داخل در صلاحيت انحصاري دولت ها بوده است. رعايت حقوق اقليت‌ها يكي از دغدغه هاي حقوق بشري و كنوانسيون‌هاي مختلف بين‌المللي است. در فقه اسلام نيز رعايت حقوق اقليت‌ها، مورد توجه قرار گرفت است. فقه اسلام، با استفاده از منابع غني اسلامي‌و با تاكيد بر‌ايات و روايات و كلام معصومان، بارها و در بحث‌هاي مختلف بر اعطاي حقوق اقليت ها و‌ايجاد شرايط مطلوب زندگي براي آنان تصريح كرده كه در پرتو آن، بسياري از تنش ها، فروكش كرده است. با درك‌اين مراتب،‌اين مقاله كوشش كرده كه اصول و مباني حاكم بر حقوق اقليت‌ها و از آن جمله اقليت‌هاي مذهبي در حقوق بشر معاصر و فقه اسلامي‌را تجزيه و تحليل نموده و ضمن بررسي‌انديشه‌ها و مكاسب در‌اين راستا، محدوديت‌هاي اقليت‌هاي ديني در فقه اسلامي‌را بررسي كند. در نهايت‌اين مقاله نتيجه گرفته كه بحث و مقوله‌ي تبعيض در حقوق بين‌الملل در مورد حقوق بشر نفي شده و براي تحقق عدم تبعيض در حقوق اقليت‌ها بر اصل مساوات و عدم تفاوت تأكيد شده اما در حقوق اسلامي، تبعيض در مورد حقوق بشر نفي شده و براي تحقق عدم تبعيض بر اصل عدالت و عدم ظلم تأكيد شده است، بنابراين در اكثريت موارد و موضوعات حقوق اقليت‌ها از نظر هر دو نظام، همانند هم، نفي تبعيض را در حقوق مساوي و بدون تفاوت ديده‌اند، اما حقوق اسلامي‌در برخي موارد تفاوت در حقوق را پذيرفته است اما آن را تبعيض ندانسته و با اصل عدالت - كه رعايت استحقاق‌ها در شرايط مساوي است - هماهنگي تلقي كرده است.