ارزيابي بيلان انرژي و اثرات زيست محيطي نظام توليد چغندر قند با استفاده از تكنيك ارزيابي چرخه حيات (مطالعه موردي: شهرستان پيرانشهر)

اهداف: ارزيابي چرخه حيات (LCA) رويكردي براي مطالعه اثرات زيست محيطي توليد محصول يا انجام يك فعاليت است كه بر اساس دو شاخص ميزان مصرف منابع و انتشار آلاينده ها محاسبه مي.گردد يكي از محدوديت هاي استفاده از نهاده ها در بخش كشاورزي انتشار آلاينده هاي مختلف مي باشد كه اثرات منفي بر محيط زيست .دارند از محصولات اقتصادي و استراتژيك در استان آذربايجان غربي به خصوص پيرانشهر چغندرقند است كه با توجه به دوره رشد طولاني محصول نهاده هاي زيادي صرف توليد آن ميگردد كه ميتواند منجر به آسيبهاي جدي به محيط زيست منطقه شود. تحقيق حاضر با هدف بررسي بيلان انرژي و اثرات زيست محيطي كشت اين محصول در منطقه پيرانشهر انجام گرفت. مواد و روش ها: اين تحقيق در شهرستان پيرانشهر در سال ۱۳۹۹ اجرا شد. اطلاعات لازم از طريق پرسشنامه، مصاحبه با كشاورزان پيشرو بدست آمد شاخص هاي انرژي ورودي انرژي ،خروجي انرژي خالص محاسبه شدند همچنين از روش ارزيابي چرخه حيات براي ارزيابي اثرات زيست محيطي مطابق استاندارد ايزو ۱۴۰۴۰ بهره گرفته شد. گروههاي تاثير مورد بررسي شامل گرمايش جهاني اسيديته، تخليه منابع فسيلي و تخليه منابع ،آبي تخليه منابع فسفات و پتاسيم بودند.يافته ها :در مطالعه حاضر مقادير شاخص هاي انرژي ورودي انرژي ،خروجي انرژي خالص به ترتيب ۶۷۱۷۰/۹ ۱۲۱۵۰۰۶ و ۱۱۴۷۸۳۵ مگاژول بر هكتار برآورد شد سوخت فسيلي، كود شيميايي و آب آبياري به ترتيب ۳۱/۲۹، ۲۷/۷۶ و ۲۴/۹۱ درصد از كل انرژي ورودي را به خود اختصاص دادند. در اين مطالعه برابر محاسبات انجام شده براي توليد يك تن چغندرقند در منطقه پيرانشهر به ترتيب ۰/۲۷۴، ۰/۱۶۱، ۰/۰۰۱۶۱، ۱۱/۸۰ و ۰/۰۰۰۷۴ كيلوگرم از هر يك از آلاينده هاي CO2 NOX N20 NH3 و CHA وارد محيط شدند آلاينده NH3 بيشترين سهم را در قالب گروه تأثير اسيديته و اوتريفيكاسيون در نظام توليد چغندر قند را به خود اختصاص داد. در اين مطالعه شاخص نهايي گروه هاي تاثير شامل منطقه گرمايش جهاني، اسيديته، تخليه منابع فسيلي و تخليه منابع ،آبي تخليه منابع فسفات و پتاسيم در توليد چغندرقند در پيرانشهر به ترتيب ۰/۰۰۱3،۰/۰۱، 0/۰۰۰۴۹ و ۰/۶۰، ۰/۰۱۹۵ برآورد شد شاخص نهايي زيست محيطي (EcoX) شاخص نهايي تخليه (RDI) در توليد اين محصول به ترتيب برابر ۰/۰۲۹۵ و ۰/۰۸۰۶ بودند. نتيجه گيري در اين مطالعه گروههاي تاثير تخليه منابع تخليه منابع آبي و تخليه منابع فسفات بترتيب بيشترين پتانسيل آسيب به محيط زيست را در قالب گروههاي تاثير تخليه منابع داشتند بنابراين با احداث سيستمهاي آبياري تحت فشار با بازده آبياري بالا به خصوص آبياري قطره اي مي توان با حفظ پتانسيل عملكرد چغندر قند آسيب هاي زيست محيطي ناشي از تخليه منابع آبي را كاهش داد.