تاثير كاربرد كودهاي شيميايي، سبز و ورمي كمپوست بر عملكرد دانه، كميت و كيفيت روغن كلزا

مقدمه و هدف اگرچه در سيستمهاي كشاورزي مرسوم، كاربرد كودهاي شيميايي باعث افزايش توليد شده ولي استفاده طولاني مدت از آنها منجر به كاهش كارايي عناصر غذايي آلودگي آب و خاك، فرسايش خاك و اسيدي شدن خاكها شده است. به منظور كاهش پيامدهاي كودهاي شيميايي توسعه سيستمهاي كشاورزي پايدار از جمله استفاده از كودهاي سبز و آلي مورد توجه قرار گرفته اند به طور كلي هدف از اين پژوهش بررسي اثرات روشهاي مختلف حاصلخيزي خاك بر صفات كمي و كيفي گياه كلزا بود. مواد و روش ها: اين آزمايش بر پايه طرح بلوكهاي كامل تصادفي با هشت تيمار و سه تكرار در شهرستان مياندوآب در سالهاي ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ اجرا گرديد. تيمارها شامل شاهد عدم كاربرد) (كود كاربرد كود شيميايي كودهاي سبز شامل كشت خالص جو ( Hordeum vulgare) كشت خالص نخود فرنگي (Pisum sativum L)، ۷۵ درصد نخود فرنگي + ۲۵ درصد جو، ۵۰ درصد نخود فرنگي + ۵۰ درصد جو و ۲۵ درصد نخود فرنگي + ۷۵ درصد جو و ورمي كمپوست بودند. مرحله اول شامل كشت گياهان جو و نخود فرنگي به صورت خالص و مخلوط به عنوان كود سبز و سپس برگرداندن آنها به خاك بود. مرحله دوم هم شامل كشت گياه كلزا بود صفاتي از قبيل ارتفاع بوته، تعداد خورجين در بوته تعداد دانه در خورجين، وزن هزار دانه عملكرد دانه وزن كل ، شاخص برداشت درصد روغن عملكرد و تركيبات روغن دانه كلزا مورد ارزيابي قرار گرفتند. يافته ها نتايج نشان داد كه همه صفات كلزا مورد مطالعه به جز شاخص برداشت تحت تأثير معني دار تيمارها قرار گرفتند. بيشترين تعداد دانه در خورجين وزن هزار دانه عملكرد دانه و بيولوژيك با كاربرد كود شيميايي بدون تفاوت معني دار با تيمار كود سبز ۵۰ درصد نخود فرنگي + ۵۰ درصد جو بدست آمد. علاوه بر اين بيشترين ميزان درصد و عملكرد روغن در تيمار كود سبز ۵۰ درصد نخود فرنگي + ۵۰ درصد جو بدست آمد و بعد از آن در تيمار كود سبز ۷۵ درصد نخود فرنگي + ۲۵ درصد جو مشاهده شد آناليز شيميايي روغن دانه مشخص كرد در همه تيمارها اولئيك اسيد لينولئيك اسيد و پالميتيك اسيد غالب ترين تركيبات روغن دانه بودند به طوري كه بيشترين درصد اسيد اولئيك (۹۲/۴۳) با كاربرد كود سبز ۵۰ درصد نخود فرنگي + ۵۰ درصد جو حاصل شد. همچنين بيشترين درصد لينولئيك اسيد (۶/۰۷) با كاربرد كود آلي ورمي كمپوست مشاهده شد. در حالي كه بيشترين درصد پالميتيك اسيد (۳/۳۸) به تيمار كود سبز ۲۵ درصد نخود فرنگي ۷۵ درصد جو تعلق داشت به طور كلي بيشترين و كمترين اسيدهاي چرب غير اشباع به ترتيب در تيمارهاي كود سبز ۵۰ درصد نخود فرنگي + ۵۰ درصد جو و ۲۵ درصد نخود فرنگي + ۷۵ درصد جو حاصل شد. نتيجه گيري: با عنايت به اينكه بيشترين ميزان عناصر نيتروژن فسفر و پتاسيم خاك با كاربرد كود سبز ۵۰ درصد نخود فرنگي + ۵۰ درصد جو حاصل شد بنابراين بيشترين درصد و عملكرد روغن و اسيدهاي چرب غيراشباع روغن كلزا در در نتيجه مي توان تيمار كود سبز ۵۰ درصد جو + ۵۰ درصد نخود فرنگي را به عنوان يك استراتژي اين تيمار بدست آمد. پايدار كشت كلزا در دشت مياندوآب پيشنهاد نمود.