اثر رقابت بر وضعيت نيتروژن كشت مخلوط سويا (Glycine max (L.) Merrill) و ارزن (Panicum miliaceum L.) در سيستم كشاورزي كم نهاده

اين پژوهش به منظور بررسي اثر رقابت بين‌گونه‌اي بر ميزان فعاليت تثبيت بيولوژيكي سويا و نقش گياه ارزن در بهبود شاخص كارايي نيتروژن در كشت مخلوط سويا و ارزن انجام شد. آزمايش به‌صورت طرح بلوك كامل تصادفي با چهار تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري در دو سال 1397 و 1398 انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل نسبت‌هاي كاشت 0:100، 25:75، 50:50، 75:25 و 100:0 (به ترتيب ارزنسويا) به روش جايگزيني بودند.نسبت‌هاي مختلف كاشت اثر معني‌داري بر درصد نيتروژن حاصل از تثبيت بيولوژيكي گياه سويا، فعاليت ريشه گياه ارزن، شاخص كارايي عنصر غذايي نيتروژن و عملكرد نيتروژن داشتند. در طي مراحل مختلف رشد نسبت‌هاي مختلف كشت مخلوط در مقايسه با تيمار كشت خالص داراي قابليت تثبيت بيولوژيكي نيتروژن بيشتري بودند. شاخص جذب نيتروژن گياه ارزن با افزايش سهم كاشت آن در نسبت‌هاي مختلف كشت مخلوط بهبود يافت و افزايش شاخص رقابتي گياه سويا در نسبت‌هاي كاشت 75:25 و 50:50 (ارزن - سويا) باعث كاهش كارايي جذب اين عنصر در گياه ارزن شد. همچنين نسبت كاشت 75:25 (ارزن - سويا) در مرحله 90 روز پس از كاشت داراي كمترين ميزان فعاليت ريشه بود. با كاهش تعداد رديف كاشت گياه ارزن در الگوي كشت مخلوط سهم مشاركت آن از كل نيتروژن دانه بر خلاف گياه سويا، به شدت كاهش يافت. در بين نسبت‌هاي مختلف كشت مخلوط، نسبت كاشت 25:75 (ارزن - سويا) با ميانگين 1/23 داراي نسبت برابري زمين بالاتر از يك بودند.