مفهوم‌شناسي و ارائه الگوي فرماندهي مطلوب در ايران باستان بر اساس روايت شاهنامه فردوسي با تمركز بر روايت جنگ بزرگ كيخسرو با افراسياب

پژوهش حاضر به منظور ارائه الگوي فرماندهي مطلوب در ايران باستان بر اساس روايت شاهنامه فردوسي با تمركز بر روايت جنگ بزرگ كيخسرو با افراسياب انجام شده است. اين پژوهش، از نظر فايده و هدف از نوع تحقيقات كاربردي، از نظر رويكرد، از نوع كيفي بر پايۀ پارادايم تفسيري و از نظر ماهيت و نوع مطالعه، از نوع اكتشافي است. جامعۀ آماري مورد مطالعه كليه ابيات شاهنامه با محوريت روايت جنگ بزرگ كيخسرو با افراسياب است. راهبرد تحقيق بر اساس راهبرد داده‌بنياد است كه با استفاده از اين روش، تعداد مفاهيم حاصل در قالب 815 گزارۀ كلي و 1138 مفهوم و كد مرتبط با فرماندهي مطلوب به دست آمد كه در قالب 16 مضمون و 66 بُعد در قالب پارادايم ساختارمند نظريه داده‌بنياد پياده‌سازي شد. برابر نتايج اين پژوهش، مقولۀ «منش و شخصيت و توانايي فرمانده» مقولۀ محوري در فرماندهي مطلوب در ايران باستان بر اساس روايت شاهنامه است كه تمام مقولات ديگر در پيوند با آن معنا و مفهوم پيدا مي‌نمايند. شرايط علّيِ «منش و شخصيت و توانايي فرمانده»، خدامحوري و دين باوري است. بسترها و عوامل زمينه‌اي مؤثر شامل ايرانيان (مردم، شاه و پهلوانان و كشور ايران زمين) و انگيزه‌هاي آغاز و تداوم جنگ‌ است. مقوله‌هاي نظم و سازماندهي، بسيج منابع و امكانات، هدايت و كنترل مؤثر عمليات رزم و نبرد، به كارگيري تاكتيك‌ها، راهبردها و روش‌هاي جنگي، مشورت در امور فرماندهي و مديريت جنگ، دشمن‌شناسي، مذاكره و ارتباط و تعامل مؤثر و طلايه و گشتي فرستادن و كسب اطلاعات با رعايت اصول تأميني و امنيتي، به عنوان راهبردهاي محوري تعامل و كنش در الگوي فرماندهي مطلوب اتخاذ شده كه تحت تأثير مقوله‌هاي كشورهاي بيگانه و تأثير عوامل محيطي (دخالت عناصر طبيعي و غيرطبيعي) به عنوان شرايط مداخله‌گر در راهبردهاي تعامل و كنش در اين پاراديم محسوب مي‌شوند. پيامد راهبردهاي تعامل و كنش سرانجام منجر به پيروزي )ايرانيان( و چيرگي نهايي نيكي بر بدي خواهد شد. جايگاه و روابط هر يك از اين مضامين در قالب الگو و مدل پارادايم مشخص و شش قضيۀ مرتبط ارائه گرديده است.