ساز و كار سرايت ريسك سيستمي در نظام مالي ايران: بازار پول و سرمايه

در اين مقاله، با استفاده از مدل عامل محور، رفتار بانك‌هاي تجاري و صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري، شبيه‌سازي و سعي شده نحوه سرايت ريسك سيستمي از بازار پول به بازار سرمايه‌، از طريق تحولات ترازنامه نشان داده شود. مقادير اوليه پارامتر‌ها و متغيرها، بر اساس سال پايه‌ ۱۳۹۹ مقداردهي شده‌اند و شبيه‌سازي براي ۵۰ ماه انجام شده است. همچنين در اين مدل، دو بازار پول و سرمايه به صورت درون‌زا الگوسازي شده و قيمت در اين بازارها از طريق شاخص بورس و نرخ بهره مشخص مي‌شود. ۸۱ درصد از بانك‌هاي تجاري ايران داراي سبد دارايي مختلط از وام‌ بين بانكي و اوراق بهادار بوده و در هر دو بازار فعاليت مي‌كنند و مي‌توانند در صورت وقوع تكانه، آن را در كل سيستم مالي منتشر كنند. اين فرآيند از طريق مكانيسم فروش‌هاي آتشين و ابطال واحدهاي صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري صورت مي‌گيرد و مي‌تواند منجر به كاهش قيمت‌هاي سهام در بازار سرمايه به زير ارزش ذاتي شود. اگر چه مقادير بيشتر حداقل كفايت سرمايه مي‌تواند مانع كاهش اثر اين مكانيسم شود اما افزايش آن منجر به افزايش عرضه وجوه و كاهش نرخ بهره و در نتيجه مختلط شدن سبد دارايي‌ها بانك‌ها و در نتيجه افزايش ريسك سيستمي شود. مقدار بهينه نرخ كفايت سرمايه قانوني معادل ۱۹ درصد برآورد شده است.