تحليل منطق اجتماعي حاكم بر كالبد فضاي محلات بافت تاريخي- فرهنگي بشرويه در عصر قاجار با رويكرد نحو‌فضا

آنچه شهرها را ترجمه مي‌كند، نحوه آراستگي محلات در كنار يكديگر است كه اين انتظام مستلزم چگونگي چينش كاربري‌هاي مختلف، توزيع مناسب و سازگار تسهيلات شهري در كنار يكديگر و نيز شبكة راه‌ها در سطح محلات است. هم‍جواري مطلوب زيرساخت‌هاي عمومي شهري در سطح محلات منتج به ممانعت از ايجاد نابرابري‌هاي اجتماعي و به‌تبع آن نابرابري فضايي و جدايي‌گزيني فضايي در ساحت محلات شده است كه اين هم‌سويي بر روي عملكرد فرم، پيكره‌بندي فضايي و حيات شهرها در بستر زمان و مكان اثرگذار بوده است. هدف از اين جستار، خوانش رفتار فضايي بينامتني بين انسان و محيط در بافت تاريخي شهر بشرويه در دوره قاجار است كه زمينه‌ساز بروز سازمان فضايي و منطق اجتماعي فضا و هم‌بستگي در ساختار كالبدي-عملكردي محلات اين شهر شده است. پژوهش حاضر ازنظر هدف در زمره تحقيقات كاربردي است و از نظر ماهيت و روش توصيفي-تحليلي است. اطلاعات نظري پژوهش از شيوه مطالعات كتابخانه‌اي و بهره‌گيري از يافته‌ها، اسناد و مدارك ميراث‌فرهنگي شهر بشرويه جمع‌آوري گرديده است و به جهت خوانش منطق اجتماعي فضا كه حاكم بر كالبد فضايي محلات شهر بشرويه از دو رهنمون كمي (روابط، شاخص‌هاي نحوفضا) و كيفي (انگاره نحوفضا) موجود در تئوري چيدمان فضا، استفاده‌شده است. بر مبناي هدف ياد شده، پرسش اصلي پژوهش عبارت است از: بر اساس تئوري نحو فضا نقش عوامل كالبدي-عملكردي در شكل‌دهي و توسعه منطق اجتماعي فضا شهر بشرويه در عصر قاجار چگونه بوده است؟ نتايج پژوهش نشان مي‌دهد: عناصر سازند‌ةساختار كالبدي محلات بشرويه در عصر قاجار در راستاي رفع نيازهاي ساكنين محله‌ها و به‌منظور حفظ و تقويت هويت فرهنگي- اجتماعي آنها شكل‌گرفته‌اند كه در اين ميان گذرها نقش راهبردي در پيدايش رفتارهاي جمعي (ناشي از فعاليت‌هاي انساني) در ميان‌محله‌ها و نيزايجاد هم‌بستگي ميان عناصر كالبدي محلات را برعهده‌ داشته‌اند. دستاورد اين نظم فضايي،وجود يكپارچگي فضايي در كل و عملكرد آن در خردشده است.