ويژگي‌هاي روان‌سنجي پرسشنامۀ منبع كنترل ترافيكي در رانندگان ايراني

هدف از پژوهش حاضر، بومي‌سازي و تعيين روايي و پايايي نسخۀ فارسي پرسشنامۀ منبع كنترل ترافيكي بود. جامعۀ آماري اين مطالعۀ كاربردي را رانندگان داراي گواهينامۀ معتبر در شهر مشهد تشكيل مي‌دادند. اين پرسشنامه به روش تصادفي در تابستان سال 1399، به‌صورت ميداني و از طريق صحبت حضوري با رانندگان در سطح شهر و سپس ارسال لينك پرسشنامه در شبكه‌هاي اجتماعي براي آن‌ها تكميل شد. نمونۀ اين پژوهش شامل 405 راننده (289 مرد و 197 زن) بود كه پرسشنامۀ جديد منبع كنترل ترافيكي رانندگان را كه براساس نسخۀ رومانيايي (TLOC-RO) تنظيم شده بود، تكميل كردند. روايي سازۀ پرسشنامه با دو روش تحليل‌عاملي اكتشافي و تحليل‌عاملي تأييدي و پايايي ابزار با استفاده از آلفاي كرونباخ و ضريب پايايي تركيبي با استفاده از نرم‌افزارهاي LISREL8/8 و SPSS22 بررسي شد. تحليل‌عاملي، وجود پنج مؤلفۀ تشخيص داده‌شده در پرسشنامۀ اصلي را تأييد كرد كه درمجموع 54/8 درصد از كل واريانس را تبيين مي‌كنند. همچنين پايايي مقياس با روش ضريب آلفاي كرونباخ براي منبع كنترل دروني 0/80 و براي منبع كنترل بيروني كه شامل چهار خرده‌مقياس سرنوشت/شانس، ساير رانندگان، محيط و وسيلۀ نقليه و عقايد مذهبي بود، به‌ترتيب 0/79، 0/79، 0/76، 0/92 به‌دست آمد. اين يافته‌ها نشان داد كه نسخۀ فارسي پرسشنامۀ منبع كنترل ترافيكي براي رانندگان ايراني از روايي و پايايي مناسبي برخوردار است و براي استفاده در مطالعات آينده و تعيين منبع كنترل رانندگان، در حد قابل‌قبولي مي‌توان از آن بهره گرفت.