طبيعي‌‏انگاري فيلسوفان متقدم يوناني از منظر عارفان و حكيمان اشراقي

گروهي از فيلسوفان، عمدتا مشائيان مثل ابن‌سينا، درپي ارسطو بر اين راي استوارند كه فيلسوفان متقدم يوناني، طبيعي مذهب (physicists) هستند. چنان‌كه ابن‌سينا آن‌ها را مثلا در كتاب شفا «طبيعيون» مي‌خواند و در مقابل‌اش از «الهيون» به تجليل نام مي‌برد كه مرادش اصحاب مابعدالطبيعه هستند. بر طبق اين نگاه است كه طرح تفكيك طبيعت از مابعدالطبيعه در فلسفه ارسطو انداخته شد و راي فيلسوفان پيش‌سقراطي مبني بر اين بود كه يكي از موجودات طبيعي – مثل آب به نزد تالس يا آتش به نزد هراكليتوس – ماده المواد و اصل و مبدأ همه موجودات است، به درستي فهميده نشد و لذا موجب شد كه آنان را به ديده تخفيف بنگرند.در مقابل اين گروه فيلسوفان، عارفان و حكماي اشراقي مسلمان نظر ديگري دارند كه به مراد و منظور حكيمان باستان يوناني نزديك‌تر است. تلقي عارفان از طبيعت به عنوان حقيقت ظاهر شده هستي با تعبير يونانيان از حقيقت (alethia) و از موجودات طبيعي به عنوان مظاهر آن حقيقت، با آن‌چه حكماي يوناني از طبيعت (phusis) مراد مي‌كردند، مشابهت بسيار دارد. همچنين است رأي حكيم اشراق سهروردي كه زبان بيان يونانيان باستان درباره مبدأ و منشء طبيعي موجودات را زباني رمزي مي‌داند و فيلسوفاني چون ارسطو و ابن‌سينا را عاجز از فهم اين زبان.