مروري بر نقش حريم در حفظ و پايداري اكوسيستم‌هاي طبيعي (مطالعه موردي: باغ گياه‌شناسي ملي ايران)

هدف اين نوشتار روشن كردن ضرورت درنظر گرفتن حريم و نقش آن در اكوسيستم‌هاي طبيعي يا انسان‌ساخت، با كاركردهاي مشخص است. ارزيابي پيامدهاي مخرب ناشي از دست‌كاري‌ها و دخل و تصرف‌هاي انساني به‌طور مستقيم و يا غيرمستقيم مانند بلندمرتبه‌سازي در مناطق حائل و اثرات آن بر هسته مركزي اين نوع از اكوسيستم‌ها بسيار ضروري و حياتي است. باغ گياه‌شناسي ملي ايران كه يكي از بزرگ‌ترين و كامل‌ترين مجموعه‌هاي ژنتيكي كشور محسوب مي‌شود، كاركردهاي ديگري نظير حفظ گونه‌هاي مهم و اندميك ايران داشته و منبع تكثير آنهاست. علاوه ‌بر آن، به‌عنوان يكي از ريه‌هاي تنفسي شهر تهران در تلطيف هوا و برنامه‌هاي آموزشي و پژوهشي نقش كليدي و ملي دارد. براين اساس، در اين نوشتار نشان‌زدهاي توسعه شهرك‌سازي بر اجزاء مختلف محيط‌زيست اين باغ شامل آب، خاك، هوا، پوشش گياهي و حيات وحش بررسي شده است. براساس اطلاعات موجود و نتايج بررسي‌هاي ميداني، اثرات بلندمدت اين نوع از توسعه بر باغ گياه‌شناسي ملي ايران، بر تغييرات هيدرولوژيكي آب‌هاي زيرزميني اثرگذاري غيرقابل برگشتي داشته و بقا و پايداري اين باغ به‌علت آسيب‌هاي وارد بر منابع آب زيرزميني كه هم‌اكنون تأمين آب و نگهداري باغ بر آن استوار است)، با خطر جدي روبرو خواهد شد. علاوه بر آن، كاهش وزش باد و جلوگيري از تهويه لازم و تشكيل جزاير حرارتي، موجب طغيان آفات و بيماري‌هاي مهم گياهان خواهد شد. همچنين، محدودشدن نفوذپذيري خاك و نيز آسيب به ارزش‌هاي زيبايي‌شناختي باغ از ديگر پيامدهاي منفي اين توسعه بي‌رويه است كه حيات پايدار باغ گياه‌شناسي ملي ايران را تهديد خواهد كرد.