مقايسه ديدگاه‌هاي شيخ صدوق و فخر رازي درباره‌ي مفهوم عقل از منظر قرآن كريم

از منظر فخر رازي سرچشمه معرفت، نفس ناطقه انساني است كه از آن به عقل يا قوه عاقله تعبير شده كه خود به دو قوه عملي و نظري تقسيم مي شود. به عقيده‌ وي عقل نظري برتر از عقل عملي است و هيچ‌گاه حكمت عملي به پاي حكمت نظري نمي‌رسد. شيخ صدوق هم عقل‌گرا و هم نص‌گراست هر چند بررسي آثار وي حاكي از آن است كه به اصول عقل عملي كمتر اشاره مستقيم نموده و ورود به برخي مباحث و ساحات را براي عقل ممنوع شمرده با اين همه اما در بسياري موارد اصل حسن و قبح ذاتي و عقلي را در مقدمات بحث مورد عنايت قرار داده است. از نظر وي، قرآن كمالات آدمي را در قوه نظريه و قوه عمليه منحصر دانسته است. اين تحقيق در صدد نشان دادن بهره گيري فخر رازي و شيخ صدوق از عقل در فهم و تفسير معارف ديني است. شيخ صدوق كمتر از فخر رازي براي عقل در شناخت خداوند و صفاتش ارزش قائل است . شيخ صدوق عقل را يك منبع عالي براي شناخت و نيز يك دستاويز مهم و مؤثّر جهت درك مسائل ديني و نيز دفاع از امور عقلاني مي‌داند.