تحليل تاريخيِ دو منبع جامع علوم قرآنِ قرن نهم؛ بصائر فيروزآبادي و التيسير كافيجي

براي جريان‌شناسي علميِ منابع علوم‌قرآن، نگارش منظمي كه عوامل موثر بر تطور و نگارش منابع مهم علوم‌‌قرآن را با تحليل تاريخي براي دانش‌پژوهان اين رشته به تصوير بكشد، موجود نيست. بررسي حاضر، تحليل تاريخي منابع جامع علوم قرآن قرن 9 بوده كه با روش پژوهش كيفي، داده‌هاي تحليلي را در مورد تاثيرگذاريِ «بصائر فيروزآبادي و التيسير كافيجي» و رابطه دو كتاب مذكور با كتب جامع هم‌عصرِ آن؛ «مواقع ‌العلوم بلقيني» و «فضائل‌ القرآن عسقلاني»، براي مخاطبان تخصصي رشته علوم‌قرآن بيان كرده‌است. كتاب بصائر با توجه به سنجش احوالات علمي، فرهنگي و سياسي آن روزگار در مباحث جامع علوم قرآن تاثيرگذاري قابل‌قبولي داشته ‌است. كتاب فضائل‎القرآن از حيث كاركرد، ساختار و محتوا رتبه‌اي پايين‌تر از بصائر دارد. كتاب مختصرِ مواقع‌‎العلوم از كتاب مفصلِ بصائر، تاثيرگذاري كمتري داشته و تاثيرگذاري در عرصه علوم قرآن را در قرن 9 سير نزولي مي‌دهد. مباهات كافيجي بر كتاب التيسير و از سوي ديگر كوچك شمردن اين كتاب توسط سيوطي، تاثيرگذاري آن را متوسط نشان مي‌دهد. اين نتايج، كمك‌كننده به فهم جريان علم(علوم قرآن) كرده و دانش و بينش كمّي و كيفي دانش‌پژوهان را نسبت به «تاريخ منابع علوم‌قرآن» تكميل مي‌كند.