ارزيابي كمبود آب در توليد گندم در ايران

كشاورزي بيشترين سهم از كل مصرف آب در سراسر جهان را به خود اختصاص داده است. در بين غلات مصرف و تقاضاي زياد گندم در سراسر جهان، آن را به يك محصول استراتژيك تبديل كرده است. به دليل زياد بودن سطح زير كشت آن در دنيا، ميزان آب مصرف‌شده براي توليد گندم به طور قابل ملاحظه‏اي مي‏تواند روي كل آب مصرف‌شده در بخش كشاورزي تأثير بگذارد و تهديدي جدي براي دسترسي به منابع آب باشد. اين مطالعه با هدف ارزيابي كمبود آب در توليد گندم در ايران با تأكيد بر چارچوب ردپاي آب در سطح كشور طي دورۀ آماري 1387 تا 1398 صورت گرفته است. نتايج حاصل از مطالعۀ حاضر نشان داد ‌سهم ردپاي آب آبي، سبز و خاكستري به‌ترتيب 71.76، 15.87 و 13.11 درصد از كل ردپاي آب در توليد محصول گندم فارياب و 55 و 38.34 درصد سهم ردپاي آب سبز و خاكستري در گندم ديم در ايران را تشكيل مي‏دهد. همچنين، نتايج نشان داد ميانگين شاخص تنش آبي توليد گندم در سطح كشور 0.6 است كه محدودۀ تغييرات مكاني اين شاخص از 0.01 در گيلان تا 3.01 در اردبيل در شمال كشور متغير است. بيشترين ميزان شاخص خودكفايي آب (كمترين شاخص وابستگي) مربوط به استان خراسان شمالي، خوزستان و فارس با مقدار متوسط 70 درصد و كمترين ميزان شاخص خودكفايي مربوط به استان گيلان (2 درصد)، مازندران 9 و تهران 16 درصد (بيشترين شاخص وابستگي) است. مطالعۀ حاضر براي تصميم‏گيري در مورد مديريت پايدار منابع آب براي توليد گندم در ايران بسيار راه‌گشاست.