تأثير كيفيت محيطي محلات شهري در حفظ سلامت روان شهروندان در دورۀ همه‌گيري كرونا (مطالعۀ موردي: شهر كرمانشاه)

در پي همه‌گيري بيماري كرونا از اواخر سال 2019 ميلادي و در پيش گرفتن سياست هاي قرنطينۀ خانگي، كاهش حضور در مراكز پرازدحام، دوركاري مشاغل، تحصيل از درون منزل و اقدامات مشابه، نگراني هايي در خصوص آثار منفي اين اقدامات بر سلامت روان مردم مطرح شد. پژوهش حاضر با درك اين نگراني ها در پي تحليل نقش كيفيت محيطي محلات شهري در حفظ سلامت روان شهروندان در دورۀ همه‌گيري كرونا برآمده است. روش پژوهش، تحليلي- تفسيري و مبتني بر مطالعات اسنادي و پيمايش ميداني است. در گام نخست براي تدوين پرسشنامه، اصلي‌ترين متغيرهاي محيطي در مقياس محله از مقالات معتبر استخراج شد. به‌منظور ارزيابي سلامت روان افراد از پرسشنامۀ استاندارد Dass-21 استفاده شد. جامعۀ آماري شامل شهروندان كرمانشاهي بود كه از ميان آنها 200 نفر به‌طور تصادفي به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. روايي پرسشنامۀ كيفيت محيطي با دريافت نظر خبرگان شهرسازي و پايايي آن نيز به كمك آلفاي كرونباخ به تأييد رسيد. در ادامه، داده‌هاي حاصل از پرسشنامه‌ها در نرم‌افزارSPSS  وارد شده و به كمك مدل‌هاي تحليل عاملي اكتشافي و تحليل همبستگي كانوني سنجيده شدند. يافته‌ها نشان مي‌دهد كه كيفيت محيطي محلات در پنج عامل «ساختار عملكردي»، «آسايش محيطي»، «كيفيت فضاي شهري»، «سيماي بصري» و «منظر اجتماعي» دسته‌بندي مي‌شود. خروجي تحليل همبستگي كانوني نيز وجود رابطۀ همبستگي ميان عوامل محيطي و سلامت روان را تأييد مي‌كند. بنابر يافته‌ها در دورۀ همه‌گيري كرونا دو عامل «ساختار عملكردي» و «سيماي بصري» محلات شهري بيشترين ارتباط را با سلامت روان اهالي داشته‌اند. اين پژوهش از آن جهت كه تكرار مخاطراتي مشابه همه‌گيري كرونا در آينده، دور از انتظار نيست و نيز به اين دليل كه در ايران پژوهش‌هاي چنداني به‌ويژه با ماهيت كمّي و مبتني بر مدل‌هاي آماري معتبر صورت نپذيرفته حائز اهميت است.