تحليل موانع تحقق تاب‌آوري شهري در مناطق مرزي مطالعه موردي: شهر زابل

گسترش جمعيت شهرها و افزايش نيازهاي شهري، از طرف ديگر آسيب‌ها و تهديدهاي طبيعي و انساني شهرها را بخصوص در مناطق مرزي با تهديد مواجه مي‌كند. ازاين‌رو ضروري است به‌منظور افزايش ظرفيت و توان سكونتگاه‌هاي شهري در برابر مخاطرات، تاب‌آوري شهري موردتوجه قرار گيرد. تاب‌آوري ميزان مقاومت سيستم‌ها، توانايي آن‌ها در تحمل تغيير و اختلال و تداوم روابط موجود بين افراد و متغيرهاست. بنابراين تاب آور شدن با رويكرد تقويت جوامع و كاهش آسيب‌پذيري شهرها بخصوص در مناطق مرزي به لحاظ موقعيت حساس مطرح مي‌شود. هدف پژوهش تحليل موانع تحقق تاب‌آوري شهري در شهر زابل است. اين پژوهش از لحاظ ماهيت «توصيفي- تحليلي» و از لحاظ هدف «كاربردي» است. شيوه گردآوري اطلاعات، اسنادي و پيمايشي (پرسشنامه) بوده است. جامعه آماري پژوهش، ساكنين نواحي شهر زابل و حجم نمونه بر اساس فرمول كوكران 384 خانوار است. تجزيه‌وتحليل با استفاده از روش تحليل عاملي و تكنيك آيداس انجام‌شده است. نتايج نشان مي‌دهد مهم‌ترين موانع پيش روي تحقق تاب‌آوري در شهر زابل عوامل محيط‌زيستي، فقر و بيكاري است كه 50 درصد از واريانس كل را در برگرفته است. از دلايل آن مي‌توان به خشك‌سالي‌هاي شديد در سال‌هاي اخير، بارش كم، كمبود منابع آبي و پوشش گياهي، بالا بودن مهاجرت‌هاي روستايي به شهر، كاهش فعاليت‌هاي توليدي و افزايش مشاغل غيررسمي و بيكاري اشاره كرد. رتبه‌بندي نواحي شهر زابل با مدل آيداس بيانگر آن است كه ناحيه ۱ در وضعيت نامناسب و ناحيه 2 در وضعيت مناسب از نظر تاب‌آوري قرار دارند كه از دلايل آن مي‌توان به شرايط اقتصادي و اجتماعي جمعيت ساكن، مهاجر بودن، كيفيت مسكن و زيرساخت‌هاي شهري اين ناحيه اشاره كرد.